C
ố nhiên có thể hình dung được một người như thế có thể làm bố và dạy
dỗ con như thế nào. Với người bố ấy, sự việc đã xảy ra đúng như nó phải
xảy ra, nghĩa là y hoàn toàn bỏ rơi đứa con sinh ra với Adelaida Ivanovna,
không phải vì y thù ghét gì đứa bé hay vì những tình cảm vợ chồng nào đó
bị xúc phạm, mà chỉ giản đơn là y quên bẵng đứa con. Trong lúc y làm mọi
người phát ớn lên vì cái trò khóc lóc than vãn của mình, còn nhà y lại biến
thành cái ổ trụy lạc, thì thằng bé Mitya lên ba được người đầy tớ trung thành
trong nhà là Grigory trông nom săn sóc, nếu thằng bé không được lão chăm
sóc thì có lẽ sẽ chẳng có ai thay cho nó lấy một chiếc sơ mi. Lại nữa, bên họ
ngoại thời gian đầu dường như cũng quên hẳn nó. Ông ngoại nó, tức là
chính ngài Miusov thân sinh ra Adelaida Ivanovna, đã tạ thế; bà vợ góa của
ông, bà ngoại của Mitya, đã về ở Moskva, và ốm yếu quá; các dì nó đã đi lấy
chồng, thành thử gần một năm trời nó ở với Grigory trong túp nhà gia nhân
của lão. Vả chăng, nếu ông bố có nhớ đến đứa con (thực ra y không thể
không biết mình có đứa con) thì hẳn là chính y sẽ tống khứ nó sang túp nhà
ấy, bởi vì đứa bé dù sao cũng làm y vướng víu trong cuộc tửu sắc cuồng
loạn. Nhưng bất chợt người anh họ của Adelaida Ivanovna, ông Pyotr
Alexandrovich Miusov từ Paris trở về; sau này ông lại ra đi sống nhiều năm
ở nước ngoài, và suốt đời ông vẫn là người Âu hóa, còn về cuối đời ông là
người theo chủ nghĩa tự do của những năm 40 – 50. Tiếp tục con đường sự
nghiệp, ông giao thiệp với nhiều người theo chủ nghĩa tự do triệt để nhất của
thời đại mình, cả ở Nga cũng như ở nước ngoài, ông quen biết riêng cả
Proudhon và Bakunin
, và vào cuối thời kỳ bôn ba của mình, ông thích hồi
tưởng lại và kể chuyện về ba ngày cách mạng tháng Hai
năm bốn mươi tám
ở Paris, cố ý cho người ta hiểu rằng suýt nữa thì ông tham gia vào công cuộc
đó trên chiến lũy. Đấy là một trong những kỷ niệm sung sướng nhất của ông
thời trai trẻ. Ông có tài sản riêng, theo cách tính thời trước là ngót một nghìn
khẩu. Cái ấp tuyệt vời của ông ở ngay cửa ngõ thị trấn chúng tôi và tiếp giáp
với đất đai của tu viện nổi tiếng của chúng tôi. Ngay từ hồi còn rất trẻ, liền
sau khi nhận quyền thừa kế, ông lập tức thưa kiện liên miên với tu viện về
quyền đánh cá và đốn rừng gì đó, tôi không biết đích xác, nhưng ông cho
