lâu rồi. Thế làm sao chú lo lắng đến thế về việc tôi sắp ra đi? Từ giờ đến lúc
tôi đi, anh em ta còn nhiều thời gian vô kể. Nó là vĩnh cửu, thiên thu bất tận!
– Ngày mai anh đi rồi thì vĩnh cửu cái quái gì?
– Nhưng với anh em ta thì có can gì đâu chứ? – Ivan bật cười. – Ta vẫn
còn kịp bàn chuyện của chúng ta, chuyện riêng của chúng ta, chúng ta đến
đây để làm gì nhỉ? Sao chú lại có vẻ ngạc nhiên vậy? Chú trả lời đi: chúng ta
gặp nhau ở đây để làm gì? Để nói về tình yêu với Katerina Ivanovna, về ông
già và Dmitri à? Về nước ngoài à? Về tình cảnh nguy ngập của nước Nga à?
về hoàng đế Napoléon à? Phải thế không, có phải vì thế không?
– Không, không phải vì thế.
– Thế thì chính chú hiểu là để làm gì. Với người khác thì chẳng nói,
chứ chúng ta là những kẻ còn non dại, chúng ta trước hết phải giải quyết
những vấn đề muôn thuở, đó là mối bận tâm của chúng ta. Cả nước Nga trẻ
tuổi bây giờ chỉ bàn về những vấn đề vĩnh cửu. Chính bây giờ, khi tất cả
những người già bỗng dưng đều chú tâm vào những vấn đề thực tế. Vì lẽ gì
suốt ba tháng ấy chú cứ nhìn tôi chờ đợi? Để hỏi tôi: “Tín ngưỡng của anh là
gì, hay anh hoàn toàn không tín ngưỡng?” Cái nhìn của chú suốt ba tháng
trời chung quy lại là như vậy, phải không, Alexey Fyodorovich?
– Có lẽ thế. – Alyosha mỉm cười. – Nhưng lúc này anh không cười
nhạo tôi đấy chứ?
– Tôi mà cười ấy ư? Tôi không muốn làm rầu lòng người em đã suốt ba
tháng trời nhìn tôi trong tâm trạng chờ đợi như thế. Alyosha, hãy nhìn thẳng
vào tôi, chính tôi cũng đích thực là chú bé con như chú, chỉ khác cái là tôi
không phải là người tập tu. Cho đến giờ những chú bé Nga làm gì? Nghĩa là
nói một số người trong bọn họ? Chẳng hạn hãy xét cái quán ăn hôi hám này,
họ kéo nhau đến đây, chúi vào một góc. Trước đó họ không hề biết nhau, rồi
sau đó, khi rời khỏi nơi này, bốn chục năm nữa họ cũng sẽ không biết nhau,
thế thì họ luận bàn cái gì khi chộp được một phút ngắn ngủi ở quán ăn? Họ
