chú cũng chỉ cần có thế thôi. Chú đừng bàn về Chúa, mà chỉ cần biết ông
anh yêu mến của chú lấy gì làm lẽ sống. Thì tôi đã nói ra rồi đấy.
Ivan kết luận bài độc thoại tràng giang đại hải của mình, đột nhiên
trong lòng chàng dậy lên một tình cảm đặc biệt, bất ngờ.
– Nhưng tại sao anh lại mở đầu “sao cho thật ngớ ngẩn”? – Alyosha
hỏi, trầm ngâm nhìn anh.
– Đúng, thứ nhất là để tạo nên màu sắc đặc Nga: người Nga bàn luận về
những đề tài ấy bao giờ cũng hết sức ngớ ngẩn. Hai nữa là càng ngớ ngẩn
càng gần với thực tế. Càng ngớ ngẩn càng sáng rõ. Ngớ ngẩn thì ngắn gọn
và chân chất, còn tinh khôn thì quanh co và lẩn trốn. Tinh khôn thì ti tiện,
ngớ ngẩn thì ngay thẳng thật thà. Tôi đã đi đến chỗ bộc lộ sự thất vọng của
tôi, và tôi trình bày sự thất vọng đó càng ngớ ngẩn càng có lợi cho tôi.
– Anh sẽ giải thích cho tôi biết vì sao anh “không chấp nhận thế giới
này” chứ? – Alyosha nói.
– Ừ, cố nhiên, tôi sẽ giải thích, không có gì là bí mật, thì tôi cũng cốt
thế mà thôi, chú em tôi ơi, tôi không có ý làm hỏng chú và đẩy chú ra khỏi
chỗ đứng vững chắc của chú, mà có lẽ tôi muốn dùng chú làm phương thuốc
chữa bệnh cho mình. – Ivan bỗng mỉm cười, hoàn toàn như một đứa bé nhỏ
tuổi hiền lành. Chưa bao giờ Alyosha thấy anh có nụ cười như thế.
IV
NỔI LOẠN
