ANH EM NHÀ KARAMAZOV - Trang 427

chúng ta đang ở thiên đàng, vậy mà chúng ta không muốn biết điều đó, chứ
nếu ta muốn biết thì ngày mai cả thế gian này sẽ thành thiên đàng”. Mọi
người đều ngạc nhiên về lời anh nói, anh nói điều đó một cách hết sức kỳ lạ
và kiên quyết, ai nấy đều cảm động và khóc. Người quen đến thăm chúng
tôi. “Các bạn thân mến ơi, – anh nói, – tôi có gì đáng được các bạn yêu mến,
vì lẽ gì các bạn yêu tôi khi tôi như thế này, làm sao trước kia tôi lại không
biết, không quý trọng điều đó nhỉ?” Gia nhân vào, anh nói: “Các bạn yêu
quý ơi, vì sao các bạn hầu hạ tôi, tôi có đáng được các bạn hầu hạ không?
Nếu Chúa Trời gia ơn cho tôi còn được sống thì tôi sẽ hầu hạ các bạn, vì mọi
người phải hầu hạ nhau.” Nghe anh nói, mẹ lắc đầu: “Con yêu quý của mẹ,
con ốm đau nên mới nói như vậy” – “Mẹ ơi, mẹ là niềm vui sướng của con,
– anh nói, – không thể không có chủ và tớ, nhưng nếu vậy thì con sẽ hầu hạ
đầy tớ của con như họ vẫn hầu hạ con. Mẹ ạ, con còn xin nói thêm với mẹ
rằng mỗi người chúng ta đều có lỗi với tất cả mọi người khác về tất cả mọi
việc, còn con thì có lỗi hơn cả.” Mẹ tôi mỉm cười, khóc và mỉm cười: “Làm
sao con lại có lỗi hơn ai hết trước tất cả mọi người? Có những kẻ giết người,
cướp bóc, con đã kịp phạm tội gì như thế đâu mà tự quy tội cho mình hơn ai
hết?” – “Mẹ ơi, mẹ ruột thịt của con, – anh nói (dạo ấy anh bắt đầu thốt ra
những lời cao nhã, bất ngờ như thế), – mẹ ruột thịt thân thương, vui vẻ của
con, mẹ nên biết rằng mỗi người thực sự có lỗi với tất cả mọi người khác về
mọi sự. Con không biết giải thích điều đó với mẹ như thế nào, nhưng con
đau lòng cảm thấy như thế. Làm sao có thể sống mà cứ cáu giận, không hề
biết gì cả?” Mỗi ngày cứ ngủ dậy anh càng cảm động hơn, vui sướng hơn,
lòng tràn ngập tình yêu xao xuyến. Đôi khi bác sĩ đến – ông già
Eisenschmidt người Đức. “Thế nào, thưa bác sĩ, tôi còn sống được một ngày
nữa trên đời không ạ?” – Anh bông đùa với ông ta. “Không phải một ngày,
mà anh sẽ sống thêm nhiều ngày nữa, – bác sĩ đáp, – nhiều tháng và nhiều
năm nữa” – “Cần gì phải hàng năm, hàng tháng! – anh kêu lên, – mà cần gì
phải hàng ngày, chỉ cần một ngày là đủ để con người biết được tất cả hạnh
phúc. Hỡi những người yêu mến của tôi, cớ gì chúng ta cãi cọ nhau, khoe
khoang trước mặt nhau, oán hận nhau: chúng ta cứ đi thẳng vào vườn, dạo
chơi và nô đùa với nhau, yêu mến và khen ngợi lẫn nhau, hôn nhau và cảm