chết rét, bởi vì tức khắc sẽ có người cho ăn và thu xếp cho, mà nếu không ai
thu xếp cho thì anh ta cũng sẽ tự thu xếp được ngay, chẳng phải gắng gỏi gì
hết và cũng không một chút quỵ lụy, còn người giúp anh ta không hề cảm
thấy đó là gánh nặng, trái lại có lẽ còn coi đó là niềm thích thú.”
Anh không theo hết bậc trung học: còn một năm nữa hết cấp, anh bỗng
nói với hai bà kia rằng anh về nhà bố có việc, một việc mà anh chợt nghĩ ra.
Hai bà rất lưu luyến anh, không muốn để anh đi. Đi đường không tốn kém
lắm, hai bà không cho anh cầm cố chiếc đồng hồ gia đình vị ân nhân tặng
anh trước khi ra nước ngoài, họ chu cấp tiền nong hậu hĩ cho anh, còn tặng
anh cả bộ áo ngoài và đồ lót. Nhưng anh trả lại cho họ nửa số tiền, bảo với
họ rằng anh nhất quyết muốn đi toa hạng ba. Về đến thị trấn nhà, khi bố hỏi:
“Sao chưa học xong đã bỏ về?”, anh không trả lời gì hết, mà như người ta
nói, anh trở nên tư lự khác thường. Chẳng bao lâu đã rõ ràng anh đi tìm mộ
mẹ. Thậm chí về sau anh tự thú nhận rằng mình về chỉ vì việc ấy. Nhưng
chưa chắc anh về chỉ vì lý do ấy. Nhiều phần chắc hơn cả là chính anh
không biết và không thể nào giải thích được rằng trong tâm hồn anh bỗng
nhiên dậy lên một điều gì không thể cưỡng lại nổi lôi cuốn anh đi lên con
đường mới chưa hề biết, nhưng không sao tránh khỏi.
Fyodor Pavlovich không thể chỉ cho con ngôi mộ người vợ thứ hai của
y, vì chưa bao giờ y đến thăm mộ vợ, kể từ khi hạ huyệt, và vì lâu năm rồi y
quên bẵng mất nơi mai táng...
Xin nói thêm về Fyodor Pavlovich. Một thời gian dài trước đó y không
ở thành phố chúng tôi. Ba bốn năm sau khi người vợ thứ hai qua đời, y đến
miền nam nước Nga và cuối cùng dừng ở Odessa, sống tại đây mấy năm
liền. Theo chính lời y, thoạt đầu y làm quen với “nhiều người Do Thái, cả
đàn ông, đàn bà lẫn trẻ con, gái trai đủ cả” và cuối cùng, chẳng những y
được người Do Thái tiếp nhận “mà cả người Israel nữa”
. Hẳn là trong
quãng đời này của mình, y đã phát triển được tài nghệ đặc biệt ky cóp và
bòn rút tiền. Y trở lại thị trấn chúng tôi chỉ mới ba năm trước khi Alexey về.
Những người quen trước kia thấy y già đi nhiều, tuy tuổi chưa lấy gì làm cao
