bỗng đem một nghìn rúp cúng vào tu viện để cầu nguyện cho linh hồn vợ
mình, không phải người vợ thứ hai, mẹ Alexey, “người ngộ dại”, mà là
người vợ thứ nhất, Adelaida Ivanovna, người đã đánh đập y. Ngay chiều
hôm ấy, y uống rượu say và thóa mạ các tu sĩ trước mặt Alexey. Bản thân y
không tin đạo chút nào, có lẽ cả đời y chưa từng thắp một cây nến trước
tượng thánh. Những con người như thế đôi khi có những cơn bột phát kỳ lạ
do những tình cảm bất ngờ và những ý nghĩ bất ngờ.
Như tôi đã nói, y tự dưng phị hẳn ra. Mặt y hồi ấy trở thành một thứ
bằng chứng lồ lộ về tính chất và thực chất cuộc đời đã qua của y. Ngoài
những túi thịt chảy dài dưới cặp mắt nhỏ bé lúc nào cũng trâng tráo, nghi kỵ,
giễu cợt cùng vô số nếp nhăn sâu hoắm trên khuôn mặt bé choắt nhưng béo
múp, ẩn dưới cái cằm nhọn còn thây lẩy một cái hầu to tướng, nhung nhúc
thịt và thuôn thuôn, như cái túi đựng tiền, khiến cho mặt y có vẻ dâm dật
ghê tởm. Thêm vào đó còn có cái miệng rộng của loài thú ăn thịt với cặp
môi mọng để lộ ra những mảnh nhỏ còn sót lại của hàm răng đen sì hầu như
đã hư nát hết. Hễ bắt đầu nói là y phun nước bọt ra. Thế nhưng y thích pha
trò về khuôn mặt của mình, mặc dù hình như y hài lòng về nó. Đặc biệt y
thường trỏ cái mũi không to lắm, nhưng rất mảnh, sống gồ hẳn lên: “Cái mũi
La Mã chính cống, – y nói, – lại thêm cái yết hầu này thì mặt tôi đích thị là
khuôn mặt của một nhà quý tộc La Mã thời suy tàn.” Hình như y lấy thế làm
hãnh diện.
Chẳng bao lâu sau khi tìm được mộ mẹ, Alexey bỗng nói với bố rằng
anh muốn vào tu viện, các thầy tu sẵn lòng nhận anh vào. Anh giãi bày với
bố rằng đây là nguyện vọng thiết tha nhất của anh và anh khẩn khoản xin bố
trang trọng cho phép với tư cách là người sinh ra anh. Lão già biết rằng
trưởng lão Zosima lánh mình trong tu thất đã có ảnh hưởng đặc biệt đến
“thằng bé hiền lành” của mình.
– Vị trưởng lão đó cố nhiên là người ngay thẳng nhất trong các thầy tu
ở đây. – Lão nói, sau khi đã yên lặng trầm ngâm nghe Alyosha, tuy nhiên lão
hầu như không ngạc nhiên về điều cầu xin của con. – Hừm, thì ra con muốn
