đáng chê trách, hay nói theo ý ông là lấy một cách nhục nhã, ông tự ý để
riêng ra một nửa số tiền? Điều quan trọng là ông đã chiếm đoạt ba ngàn
đồng, chứ không phải ông đã dùng nó như thế nào. Nhân tiện xin hỏi: tại sao
ông lại làm như thế, nghĩa là để riêng ra nửa số tiền? Để làm gì, nhằm mục
đích gì, ông có thể giải thích cho chúng tôi được không?
– Ồ, thưa các ông, tất cả là ở mục đích! – Mitya kêu lên. – Để riêng ra
là do ý đồ đê tiện, nghĩa là có mưu tính, mà trong trường hợp này mưu tính
là đê tiện... Sự đê tiện ấy kéo dài suốt một tháng!
– Thật khó hiểu.
– Tôi ngạc nhiên về các ông. Tuy nhiên tôi sẽ nói rõ thêm nữa, quả thật
có lẽ là khó hiểu. Các ông chú ý theo dõi nhé: tôi chiếm đoạt ba ngàn đồng
người ta giao cho tôi vì tin ở danh dự của tôi, tôi dùng nó để ăn chơi và đã
tiêu hết vào việc ăn chơi, sáng hôm sau tôi đến gặp nàng và nói: “Katya, tôi
có lỗi, tôi đã tiêu hết ba ngàn đồng của em vào việc ăn chơi” – thế nào, được
chứ? Không, không được – bất lương và hèn nhát, đồ thú vật, không biết tự
kiềm chế mình đến mức hoang dã thú vật, phải thế không? Nhưng dù sao
vẫn không phải là kẻ ăn cắp phải không? Không hẳn là tên ăn cắp, không
hẳn thế, các ông đồng ý chứ! Ăn chơi phung phí, chứ không ăn cắp! Bây giờ
đến trường hợp thứ hai, càng lợi thế hơn, xin các ông chú ý theo dõi, kẻo có
thể tôi lại lẫn lộn – đầu óc cứ quay cuồng – vậy, đây là trường hợp thứ hai:
tôi chỉ phung phí ở đây có một ngàn rưỡi, nghĩa là nửa số tiền. Hôm sau tôi
đến nàng, mang theo nửa số tiền ấy, “Katya, hãy nhận lấy nửa số tiền này,
tôi là thằng khốn kiếp, một thằng đê tiện xốc nổi, vì tôi đã ăn chơi phung phí
hết nửa số tiền, vì vậy tôi có thể vung phí nốt nửa số còn lại này, cầm lấy để
tôi khỏi sa vào tội lỗi lần nữa”. Nếu làm như vậy thì sao? Gì thì gì, tôi là thú
vật, là thằng đê tiện, chứ không phải là thằng ăn cắp, không hẳn là thằng ăn
cắp, bởi vì nếu là thằng ăn cắp thì chắc chắn sẽ không đem trả nửa số còn
lại, mà chiếm lấy. Nàng thấy rằng tôi đã mang trả một nửa thì sẽ mang trả cả
số còn lại, nghĩa là suốt đời tôi sẽ tìm cách, sẽ làm lụng kiếm cho ra số tiền
ấy và trả lại. Như vậy tôi là thằng đê tiện, nhưng không phải là tên ăn cắp,
