– Tại sao đúng tối hôm qua ông đã quyết định làm như thế? – Nikolai
Parfenovich ngắt lời.
– Tại sao? Câu hỏi thật buồn cười: bởi vì tôi đã quyết tự tử vào năm giờ
sáng, tại đây, lúc rạng đông: “Đằng nào thì cũng chết, – tôi nghĩ, – dù là chết
như kẻ đê tiện hay người cao quý!” Nhưng mà không phải thế, không phải là
như nhau! Chẳng biết các ông có tin tôi không; thưa các ông, điều dằn vặt
tôi nhất đêm hôm ấy không phải là việc tôi đã đánh chết lão bộc và có thể bị
đày đi Siberia, vậy thì tôi bị dằn vặt từ khi nào? Khi tình yêu của tôi thành
tựu, bầu trời lại mở ra trước mặt tôi! Ôi, điều đó làm tôi đau khổ, nhưng
không bằng nỗi đau khổ kia. Dẫu sao cũng không đau khổ bằng việc rốt
cuộc tôi đã xé cái bọc trước ngực ra lấy tiền đi tiêu phung phí hết, thật là
việc làm đáng nguyền rủa, như vậy tôi hoàn toàn là thằng ăn cắp! Ôi, thưa
các ông, tôi nhắc lại với các ông mà trái tim rỉ máu: trong đêm ấy tôi đã học
được nhiều điều! Tôi học được rằng không thể sống với ý thức mình là kẻ đê
tiện, cũng không thể chết mà vẫn biết mình là kẻ đê tiện... Không, thưa các
ông, chết cũng phải chết một cách chính trực!...
Mitya tái người đi. Mặt chàng tiều tụy, phờ phạc, mặc dù chàng nóng
nảy vô cùng.
– Tôi bắt đầu hiểu ông, Dmitri Fyodorovich, – viên biện lý dài giọng,
nói một cách mềm mỏng, thậm chí dường như thông cảm, – nhưng ông
muốn nghĩ thế nào thì nghĩ, chứ theo tôi thì chỉ là do thần kinh... thần kinh
của ông bệnh hoạn, vậy đấy. Chẳng hạn, tại sao tuy muốn giải thoát khỏi
những dằn vặt ghê gớm, gần một tháng trời ông không đến trả lại ngàn rưỡi
rúp cho người đã tin cậy ông mà trao nó cho ông, và sau khi đã nói cho nàng
rõ sự tình, với tình cảnh của ông lúc bấy giờ, một tình cảnh khủng khiếp như
ông miêu tả, ông lại không thử dùng một phương kế nảy ra trong óc một
cách rất đỗi tự nhiên, là sau khi tỏ ra cao thượng thú nhận với nàng sai lầm
của mình, ông hỏi vay nàng số tiền ông cần dùng, mà nàng vốn rộng lượng,
lại thấy ông bối rối như thế, hẳn nàng sẽ không từ chối ông, đặc biệt nếu ông
viết giấy biên nhận, hay cuối cùng đưa ra sự bảo đảm mà ông đã đề nghị với
