– Không, đừng ngạc nhiên. – Mitya nóng nảy ngắt lời. – Can gì tôi phải
nói về con chó hôi thối ấy? về kẻ giết người ấy? Chúng ta nói với nhau về
chuyện ấy đủ rồi. Tôi không muốn nói về cái thằng thối tha Smerdyakov
nữa! Trời sẽ giết nó, đây rồi chú xem, chú im đi!
Mitya xúc động đến gần Alyosha và bỗng hôn anh. Mắt chàng rực lên.
– Rakitin không hiểu nổi điều đó. – Chàng nói, tất cả con người chàng
toát ra niềm hân hoan. – Nhưng chú thì chú sẽ hiểu hết. Chính vì thế mà tôi
khao khát mong chú đến. Chú ạ, đã từ lâu tôi muốn nói với chú nhiều điều ở
đây, giữa những bức tường tróc lở này, nhưng tôi vẫn không nói về điều
chính yếu nhất: hình như vẫn chưa đến lúc. Bây giờ đã đến hạn chót để tôi
thổ lộ với chú. Chú ạ, hai tháng gần đây tôi cảm thấy tôi là con người khác
hẳn, một con người mới đã sống lại trong tôi. Nó vẫn ở trong tôi, nhưng
chưa bao giờ xuất hiện, nếu sấm không nổ vang. Sợ thật! Dù có phải hai
mươi năm đào quặng dưới hầm mỏ, tôi cũng không sợ, bây giờ tôi sợ cái
khác kia: làm sao để con người mới không lìa bỏ tôi! Có thể tìm thấy ở đấy,
trong hầm mỏ, dưới đất, bên cạnh mình, ngay trong tên giết người bị tù khổ
sai một trái tim người và sống hòa hợp với trái tim ấy, bởi vì ngay cả ở đấy
cũng có thể sống, yêu và đau khổ! Có thể phục hồi, làm sống lại tim tôi đã
chết trong con người khổ sai, có thể chăm sóc trái tim ấy nhiều năm và cuối
cùng có thể đưa một tâm hồn cao đẹp, một ý thức khổ đau ra khỏi chốn tội
lỗi, khiến nó được hưởng ánh sáng, khôi phục một thiên thần, làm sống lại
người anh hùng! Những người như thế nhiều lắm, có tới hàng trăm, và tất cả
chúng ta đều có lỗi với họ. Tại sao trong lúc như thế này tôi lại mơ thấy “trẻ
con”? “Vì sao trẻ con nghèo khổ?” Đấy là sự tiên tri cho tôi vào lúc này! Vì
“trẻ con” mà tôi sẽ đi đày. Bởi vì tất cả mọi người đều có tội với “tất cả mọi
người”. Với tất cả “bọn trẻ”, vì có những đứa trẻ bé và trẻ lớn. Tất cả là “trẻ
con”. Vì tất cả mọi người mà tôi sẽ đi đày, cũng cần phải có một người nào
chịu đau khổ vì tất cả mọi người chứ. Tôi không giết cha, nhưng tôi cần phải
chịu cảnh đi đày. Tôi chấp nhận. Tất cả những ý nghĩ ấy đã đến với tôi ở
đây... giữa những bức tường tróc lở này. Mà số người đó đông lắm, có tới
