– Tôi rất hiểu cậu. Nếu cậu không khai ra thì tôi cũng không khai về
cuộc nói chuyện giữa chúng ta ở cổng hồi ấy...
Rốt cuộc là Ivan đi ra, và đi được mươi bước theo hành lang, chàng
bỗng cảm thấy câu cuối cùng của Smerdyakov có ý xúc phạm. Chàng toan
quay trở lại, nhưng ý nghĩ ấy chỉ thoáng qua, chàng nói: “Dớ dẩn!” và vội
vàng ra khỏi bệnh viện. Chủ yếu là chàng cảm thấy hoàn toàn yên tâm, điều
chính là Smerdyakov không phạm tội, mà là anh Mitya, tuy dường như phải
ngược hẳn lại mới đúng. Tại sao lại thế, chàng không muốn hiểu rõ, tuy cảm
thấy ghê tởm khi phải đào sâu vào những cảm giác của mình. Chàng muốn
mau mau quên đi điều gì. Tiếp đó, mấy ngày sau, chàng đã hoàn toàn tin
chắc rằng Mitya phạm tội, khi đã nghiên cứu kỹ hơn tất cả những bằng
chứng buộc tội. Có lời khai của những người hoàn toàn chẳng có vai về gì,
nhưng làm người ta bàng hoàng, chẳng hạn Fenya và bà cô ta. Về Perkhotin,
chủ quán, chủ cửa hàng Plotnikov, những người làm chứng ở Mokroye thì
khỏi phải nói. Cái chính là những tình tiết tai hại. Mật hiệu “gõ cửa” khiến
dự thẩm và ông biện lý hầu như sửng sốt ngang với lời khai của Grigory về
cánh cửa mở. Khi Ivan Fyodorovich hỏi Marfa Ignatyevna vợ Grigory, bà ta
tuyên bố thẳng với chàng rằng Smerdyakov suốt đêm nằm sau tấm vách
ngăn ở nhà họ, “cách giường chúng tôi chưa đến ba bước”, và tuy ngủ rất
say, nhiều lần bà thức giấc vì nghe thấy hắn rên rỉ: “Hắn luôn luôn rên rỉ,
không ngớt rên rỉ.” Khi chàng nói chuyện với Herzenstube và cho ông biết
sự ngờ vực của mình rằng Smerdyakov không loạn trí như ông tưởng, mà
chủ yếu thần kinh, ông già chỉ mỉm cười tế nhị. “Thế ông có biết hiện giờ
hắn đặc biệt dành thời giờ vào việc gì không? – Ông ta hỏi Ivan
Fyodorovich. – Hắn học thuộc lòng những từ tiếng Pháp, hắn có dưới đệm
một quyển vở ghi những từ tiếng Pháp qua âm tự tiếng Nga, hi-hi-hi!” Rốt
cuộc Ivan Fyodorovich vứt bỏ hết mọi nghi ngờ. Còn nghĩ đến anh Dmitri
thì chàng không thể không ghê tởm. Vẫn còn một điều lạ lùng: Alyosha vẫn
nhất quyết rằng Dmitri không giết, mà “nhiều phần chắc” là Smerdyakov.
Ivan bao giờ cũng đánh giá cao ý kiến của Alyosha, vì thế bây giờ chàng rất
băn khoăn. Lạ một điều là anh không tìm cách nói chuyện với chàng về
