tưởng tượng nổi và cũng chẳng còn những vị chỉ huy tài năng nữa. Sau khi
trở thành vua nước Anh, William tiếp tục giữ chức phó vương (stadtholder)
của Hà Lan, và cùng với nó là chính sách châu Âu của ông ta. Ông tìm thấy
ở Anh sức mạnh trên biển mà ông cần, và ông đã sử dụng nguồn lực ở Hà
Lan cho cuộc chiến trên bộ. Vị hoàng tử Hà Lan này đồng ý rằng trong các
hội đồng quân sự của hạm đội đồng minh, các viên đô đốc Hà Lan phải ở
dưới quyền thuyền trưởng Anh, và quyền lợi trên biển của Hà Lan cũng bị hi
sinh trước các đòi hỏi của Anh, chẳng khác gì họ đã hi sinh niềm tự hào của
mình vậy. Sau khi William qua đời, chính phủ tiếp theo vẫn tiếp tục thực
hiện chính sách của ông ta. Mục tiêu của nó là tập trung toàn bộ vào đất liền,
và khi kí hiệp định hoà bình Utrecht – chấm dứt một loạt các cuộc chiến
tranh kéo dài hơn bốn mươi năm – Hà Lan không đưa ra bất kì yêu sách nào
về quyền lực trên biển, không mở rộng được nguồn lực trên biển, cũng như
lãnh thổ hải ngoại và thương mại.
Một nhà sử học Anh nói về cuộc chiến cuối cùng này như sau: “Sự tiết
kiệm của người Hà Lan đã giáng một đòn đau vào danh tiếng và nền thương
mại của họ. Thuyền chiến của họ ở Địa Trung Hải bao giờ cũng chỉ có dự
trữ trong một thời gian ngắn, còn tàu hộ tống của họ thì yếu và trang bị kém
đến nỗi ta mất một tàu thì họ phải mất năm; làm cho mọi người tin rằng tàu
chở hàng của chúng ta an toàn hơn họ, và như thế chắc chắn có hiệu quả tốt.
Vì vậy, nền thương mại của chúng ta phát triển hơn là mất mát trong chiến
tranh”.
Từ đó, Hà Lan không còn là siêu cường trên biển nữa, và nước này
cũng nhanh chóng đánh mất vị trí dẫn đầu trong số các nước được lực lượng
này dựng lên. Hoàn toàn đúng khi nói rằng, trước sự thù địch dai dẳng của
Louis XIV không chính sách nào có thể cứu được quốc gia đầy quyết tâm
nhưng nhỏ bé này khỏi sự suy thoái. Tình hữu nghị với Pháp bảo đảm cho
nước này nền hoà bình trên bộ, chắc chắn sẽ giúp nó – ít nhất là trong một
thời gian dài – tranh chấp với Anh quyền bá chủ trên biển; và liên quân hai
quốc gia trên lục địa đã có thể ngăn chặn được sự lớn mạnh của lực lượng
khổng lồ mà chúng ta vừa xem xét ở trên. Nền hoà bình trên biển giữa Hà
