hậu quân Pháp trong trận đánh trên sông Nile: ông này chỉ nhổ neo sau khi
tiền quân đã bị đánh tan:
“Đáng lẽ phải có một ngày giống như trong trận Trafalgar để đến lượt mình Villeneuve, như
De Grasse trước đó và như Duchayla, phải thốt lên rằng một phần hạm đội đã bỏ ông ta mà đi.
Chúng ta có thể nghi ngờ về một số lí do bí ẩn của sự trùng hợp chết người này. Không phải tự
nhiên mà trong số nhiều người đáng kính như thế người ta lại thường thấy các vị đô đốc và
thuyền trưởng bị phê phán đến vậy. Nếu hiện nay, tên tuổi của một số người trong bọn họ vẫn
gắn với kí ức về những thảm hoạ của chúng ta thì chúng ta vẫn có thể tin tưởng rằng đó không
hoàn toàn là lỗi của họ. Trước hết, chúng ta phải phê phán bản chất của những chiến dịch mà họ
phải tham gia và phê phán hệ thống chiến tranh phòng ngự mà chính phủ Pháp bắt phải phục
tùng, một hệ thống mà ông Pitt đã tuyên bố ngay tại quốc hội Anh là điềm báo sự sụp đổ không
thể tránh khỏi. Khi chúng ta muốn từ bỏ hệ thống này, nó cũng đã ngấm vào thói quen của
chúng ta, phải nói rằng nó làm cho chúng ta yếu đi và không còn tự tin nữa. Các đội tàu của
chúng ta thường xuyên rời cảng để thi hành những nhiệm vụ đặc biệt và mục đích là tránh né
quân địch, gặp chúng sẽ bị coi là không may. Vì vậy, khi tàu chiến của chúng ta hành động, đó
là do họ buộc phải làm chứ không phải đòi được làm… Cơ may đáng lẽ sẽ chưa ngả về bên nào
và cuối cùng đáng lẽ đã không kết thúc một cách nặng nề đến thế đối với chúng ta, nếu Brueys,
trong khi gặp Nelson ở giữa đường, có thể xông lên tấn công ngay. Cuộc chiến do Villaret và
Martin tiến hành là một cuộc chiến bị ngắt quãng và kiềm chế, nó kéo dài đến vậy bởi sự thận
trọng của một số đô đốc người Anh và cũng do truyền thống trong chiến thuật cũ. Truyền thống
này đã thể hiện trong trận đánh trên sông Nile, giờ quyết định đã điểm”
.
Mấy năm sau xảy ra trận chiến ở Trafalgar, và một lần nữa, chính phủ
Pháp lại áp dụng chính sách mới đối với lực lượng hải quân. Tác giả vừa
được trích dẫn nói:
“Hoàng đế, với đôi mắt đại bàng dõi theo kế hoạch các chiến dịch của cả thuỷ quân lẫn bộ
binh, cảm thấy mệt mỏi vì những thất bại bất ngờ đó. Ngài rời mắt khỏi chiến trường duy nhất,
nơi vận may không mỉm cười với ngài và quyết định đeo bám nước Anh ở khắp mọi nơi, trừ
biển. Ngài tái cấu trúc lực lượng hải quân nhưng không cho tham gia vào cuộc chiến đã trở nên
khốc liệt hơn… Tuy nhiên, cường độ hoạt động của các xưởng đóng tàu không những không
giảm đi mà còn tăng lên gấp đôi. Mỗi năm lại có những chiến thuyền lớn được đóng mới hoặc
