được tăng cường cho các hạm đội. Venice và Genoo, nằm dưới quyền cai trị của ngài, lại trở
nên tráng lệ như xưa, và tất cả các cảng trên lục địa, từ sông Elbe đến bờ biển Adriacic, đua
nhau thực hiện các tư tưởng đầy sáng tạo của Hoàng đế. Nhiều đội tàu được lắp ráp ở Scheldt,
ở Brest Roads và ở Toulon… Nhưng cho đến tận lúc chết, Hoàng đế vẫn không cho lực lượng
hải quân đầy nhuệ khí và tự tin của mình được đọ sức với kẻ thù… Chán nản vì liên tục thất
bại, ngài duy trì những chiếc tàu chiến của chúng ta nhằm buộc kẻ thù phải tiến hành phong
toả, chi phí cho việc này cuối cùng chắc chắn sẽ khiến cho chúng cạn kiệt về mặt tài chính”.
Khi đế chế sụp đổ, Pháp còn 103 tàu lớn và 55 tàu khu trục.
Bây giờ xin chuyển từ những bài học cụ thể của quá khứ sang câu hỏi
tổng quát về ảnh hưởng của chính phủ đối với công việc hàng hải của nhân
dân. Như ta thấy, ảnh hưởng có thể theo hai hướng liên quan mật thiết với
nhau.
Thứ nhất, trong thời bình: Bằng chính sách của mình, chính phủ có thể
tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển các ngành nghề và xu hướng tìm
kiếm vận may để làm giàu nhờ biển cả; hoặc có thể cố gắng phát triển những
ngành nghề và sở thích đi biển, nếu dân chúng chưa có những ngành nghề
và sở thích như thế; hay, mặt khác, do chính sách sai lầm, chính phủ có thể
ngăn chặn hoặc kiềm chế sự phát triển so với những gì dân chúng có thể làm
nếu họ được tự do. Trong bất kì trường hợp nào, ta cũng thấy ảnh hưởng của
chính phủ trong việc khuyến khích hoặc phá hoại sức mạnh trên biển của đất
nước trong nền thương mại thời bình, nó là điểm tựa duy nhất – dù nhắc lại
bao nhiêu lần cũng không đủ – mà lực lượng hải quân phải dựa vào.
Thứ hai, chuẩn bị cho chiến tranh: Ảnh hưởng của chính phủ sẽ được
thể hiện một cách chính danh nhất trong việc duy trì lực lượng hải quân,
tương xứng với sự phát triển của ngành vận tải biển và vai trò quan trọng về
những lợi ích gắn với ngành này. Nhưng quan trọng hơn cả quân số và số
lượng của tàu bè là các định chế tạo điều kiện thuận lợi cho tư duy và hoạt
động lành mạnh, bảo đảm sự phát triển nhanh chóng trong thời gian chiến
tranh nhờ có dự trữ tương ứng giữa người và tàu, và bằng những biện pháp
nhằm đưa các lực lượng dự bị tham gia vào sự nghiệp chung, như chúng tôi
