chính trị của Pháp đã có một đường lối do Richelieu thiết lập và trở thành
truyền thống, với những đặc điểm chủ yếu sau đây; 1) Đoàn kết quốc gia,
kiềm chế hoặc đè nén xung đột tôn giáo và tập trung quyền lực vào tay nhà
vua; 2) Chống lại thế lực của hoàng gia Áo, muốn làm được như thế, cần
phải liên minh với Hà Lan và các quốc gia Đức theo đạo Tin Lành; 3) Mở
rộng đường biên giới về phía đông, chủ yếu bằng cách chiếm đất của Tây
Ban Nha, lúc đó Tây Ban Nha không chỉ chiếm được nước Bỉ ngày nay mà
còn chiếm nhiều tỉnh thuộc Pháp trước đây; và 4) Thành lập và phát triển
sức mạnh trên biển nhằm gia tăng của cải cho vương quốc và đặc biệt là tạo
ra lực lượng đủ sức chống lại Anh, kẻ thù truyền kiếp của Pháp; để đạt mục
tiêu này cũng lại cần liên kết với Hà Lan.
Đó là những nét chính của các chính sách do những chính khách thiên
tài đưa ra để định hướng đất nước, một đất nước mà dân chúng tự coi, không
phải không có lí do, là những người đại diện hoàn hảo nhất của nền văn
minh châu Âu, những người dẫn đầu trên con đường dẫn tới tiến bộ cả trong
lĩnh vực chính trị lẫn sự phát triển của từng cá nhân. Truyền thống này đã
được Mazarin kế tục và truyền lại cho Louis XIV. Chúng ta sẽ thấy ông này
trung thành với truyền thống đến mức nào và đã mang lại kết quả như thế
nào cho nước Pháp, còn bây giờ, có thể ghi nhận rằng sức mạnh trên biển là
một trong bốn thành tố thiết yếu đem đến sự vĩ đại của nước Pháp, nhưng
thành tố thứ hai và thứ ba thực ra là một, cho nên có thể nói rằng sức mạnh
trên biển là một trong hai phương tiện quan trọng nhất nhằm củng cố sự vĩ
đại của nước Pháp trên trường quốc tế. Nước Anh trên biển, nước Áo trên
đất liền, đó là mục tiêu mà nỗ lực của Pháp phải nhắm tới.
Liên quan đến tình hình của Pháp trong năm 1660 và tinh thần sẵn sàng
tiến theo con đường mà Richelieu đã vạch ra, có thể nói rằng hoà bình được
bảo đảm, sức mạnh của giai cấp quý tộc đã bị đập tan, bất đồng tôn giáo đã
lắng dịu, chỉ dụ về tinh thần khoan dung công bố ở Nantes vẫn còn hiệu lực,
trong khi những người theo đạo Tin Lành bất mãn đã bị lực lượng vũ trang
dẹp tan. Tất cả quyền lực đều tập trung vào tay nhà vua. Về những khía cạnh
khác, mặc dù đất nước đã hoà bình, nhưng tình hình không phải đã mĩ mãn:
