hải quân hầu như không có; thương mại, cả nội và ngoại thương, đều không
phát triển; tình hình tài chính lộn xộn, quân đội quá ít.
Nói về Tây Ban Nha, các nước đã không còn run sợ trước quốc gia này
như cách đây một thế kỉ. Nó đã suy thoái từ lâu và khó mà đe doạ được ai.
Sự yếu kém của chính quyền trung ương đã lan sang tất cả các bộ phận quản
lí của đất nước. Nhưng về diện tích lãnh thổ thì đây vẫn là một siêu cường.
Vùng Hà Lan thuộc Tây Ban Nha (Spanish Netherlands, ngày nay là nước
Bỉ – ND) vẫn còn nằm dưới sự cai quản của nước này. Tây Ban Nha còn giữ
được Naples, Sicily và Sardinia. Gibraltar chưa rơi vào tay Anh, khu vực
thuộc địa rộng lớn ở châu Mỹ – trừ Jamaica, bị Anh chiếm cách đó mấy năm
– vẫn chưa bị nước nào động tới. Sức mạnh trên biển, cả cho mục đích hoà
bình lẫn chiến tranh, đã được nói tới ở trên. Trước đó nhiều năm, Richelieu
đã kí hiệp ước liên minh tạm thời với Tây Ban Nha, kết quả là Tây Ban Nha
giao cho nhà vua Pháp sử dụng bốn mươi chiến thuyền, nhưng tình trạng tồi
tệ của những con thuyền này – thiếu trang thiết bị và thiếu người chỉ huy –
đã buộc người ta phải đưa ra khỏi lực lượng tham chiến. Lúc đó hải quân
Tây Ban Nha đã suy thoái hoàn toàn, và sự yếu kém đó đã không thoát khỏi
được con mắt sắc sảo của Hồng y (Richelieu – ND). Vụ đụng độ giữa hạm
đội Tây Ban Nha và hạm đội Hà Lan vào năm 1639 cho thấy một cách rõ
ràng nhất tình trạng suy thoái của lực lượng hải quân từng có thời là niềm tự
hào của đất nước.
“Lực lượng hải quân của họ lúc đó”, một nhà sử học viết, “đã bị một đòn choáng váng, một
chuỗi những cú sốc như thế trong suốt cuộc chiến tranh đã làm nó rơi từ địa vị bá chủ trên biển
trên cả hai nửa bán cầu xuống hàng thấp kém trong các cường quốc trên biển. Nhà vua đã trang
bị một hạm đội mạnh nhằm đẩy chiến tranh tới bờ biển của Thuỵ Điển, và để gửi các trang thiết
bị cần thiết cho nó, ngài đã hạ lệnh đưa lực lượng tăng cường và đồ dự trữ từ Dunkirk tới. Hạm
đội đã ra khơi, nhưng bị Von Tromp tấn công, một số chiến chuyền bị bắt, số còn lại buộc phải
rút về cảng. Ngay sau đó, Tromp bắt được ba chiến thuyền của Anh (trung lập) chở 1.070 lính
Tây Ban Nha từ Cadiz tới Dunkirk. Quân lính bị ông ta giữ lại, còn thuyền thì được thả. Sau
khi để lại 17 chiến thuyền bao vây Dunkirk, Tromp cùng với 12 chiến thuyền khác lên đường
đón đợi hạm đội của kẻ thù. Chẳng bao lâu sau người ta đã thấy hạm đội địch với 67 chiến
