mạnh. Nhưng khi Tây Ban Nha sụp đổ, và khi tình trạng nhục nhã liên tục
xảy ra, chứng tỏ nước này đã suy yếu thật sự chứ không phải là tưởng tượng,
thì những động cơ khác đã nổi lên, thế chỗ cho nỗi sợ hãi. Anh thèm muốn
nền thương mại và quyền bá chủ trên biển của Hà Lan, còn Pháp lại muốn
chiếm khu vực Netherlands thuộc Tây Ban Nha. Các tỉnh hợp nhất phải
chống cự với cả Anh lẫn Pháp.
Bị cả hai quốc gia kình địch tấn công, Các tỉnh hợp nhất nhanh chóng
nhận ra sự yếu kém nội tại của chính mình, vốn nằm ở vị trí dễ dàng bị tấn
công trên bộ, dân số ít, với một chính phủ thích ứng chậm, không có khả
năng huy động sức mạnh thống nhất của toàn dân tộc, và trước hết không có
khả năng tiến hành những công việc cần thiết trong trường hợp xảy ra chiến
tranh, nước này còn sụp đổ nhanh hơn và ấn tượng hơn cả khi họ vươn lên.
Nhưng vào năm 1660, chưa có dấu hiệu sụp đổ nào. Nước cộng hoà này vẫn
nằm trong hàng ngũ các siêu cường của châu Âu. Nếu cuộc chiến tranh với
Anh vào năm 1654 chứng tỏ sự thiếu chuẩn bị đáng kinh ngạc trong lực
lượng hải quân, một lực lượng đã từng chà đạp lên niềm tự hào của Tây Ban
Nha trong một thời gian dài, thì mặt khác, năm 1657 Các tỉnh hợp nhất đã
chặn đứng, không cho Pháp xâm phạm vào nền thương mại của họ. Một
năm sau, “bằng cách can thiệp vào công việc của Đan Mạch và Thuỵ Điển
về vấn đề Baltic mà họ đã ngăn không cho Thuỵ Điển giành được thế
thượng phong có thể đe doạ vị thế của họ trên biển Bắc. Họ buộc Thuỵ Điển
phải mở lối ra vào biển Baltic, nơi họ vẫn nắm quyền kiểm soát. Không một
lực lượng hải quân nào có thể tranh giành với họ về quyền kiểm soát khu
vực này. Hải quân có sức mạnh vượt trội, binh lính dũng cảm, nền ngoại
giao khôn khéo và cứng rắn đã buộc người ta phải công nhận uy tín của
chính phủ nước này. Tuy đã bị cuộc chiến tranh với Anh làm cho bẽ mặt và
yếu đi, nhưng họ vẫn giữ được vị thế trong hàng ngũ các cường quốc. Đó
cũng là lúc Charles II được phục chức”.
TÌNH HÌNH CHÂU ÂU NĂM 1960…
Bên trên đã nhắc tới tính chất của chính phủ Hà Lan, ở đây chỉ cần
nhắc lại. Đó là một liên bang lỏng lẻo, được quản lí bởi một giai tầng có thể
