ẢNH HƯỞNG CỦA SỨC MẠNH TRÊN BIỂN ĐỐI VỚI LỊCH SỬ 1660-1783 - Trang 210

thực tế, có thể nói rằng sức mạnh trên biển là thành phần không thể thiếu
của một nước nằm ven biển, nếu không nói rằng đó chính là nguồn gốc
chính về sức mạnh của nó. Mọi việc diễn ra một cách tốt đẹp trong suốt gần
20 năm, sự phát triển sức mạnh của Pháp trên tất cả các hướng vừa nói đều
diễn ra một cách nhanh chóng, dù không hoàn toàn như nhau, quyền lợi của
nhà vua gia tăng mạnh mẽ. Đó cũng là lúc nhà vua phải quyết định lựa chọn
một trong hai phương hướng hoạt động cho dân tộc mình, cả hai dĩ nhiên
đều là do tham vọng của ông thúc đẩy. Một hướng đòi hỏi phải có sự nỗ lực
cực kì to lớn, nhưng lại không cản trở hoạt động thường ngày của người dân
và phá hoại nền thương mại, vì nó buông lỏng việc kiểm soát mặt biển.
Hướng kia cũng đòi hỏi những khoản chi phí tốn kém nhưng sẽ giữ được
hoà bình trên miền biên ải, kết quả là sẽ kiểm soát được mặt biển và là cú
hích đối với ngành thương mại cũng như tất cả các lĩnh vực liên quan đến
thương mại sẽ đem về thu nhập gần bằng, nếu không nói là đúng bằng, chi
phí mà nhà nước đã bỏ ra. Đó không phải là bức tranh do những kẻ ảo tưởng
vẽ ra, thái độ của Louis XIV đối với Hà Lan và hậu quả của nó là cú hích
ban đầu để Anh bước vào con đường mà kết quả trở thành hiện thực ngay
trong một đời người. Đấy cũng là những kết quả mà Colbert và Leibnitz
từng hi vọng là nước Pháp sẽ đạt được. Louis XIV đã đẩy những món hàng
mà Hà Lan vẫn chuyên chở sang những con tàu của nước Anh, tạo điều kiện
cho nước này tiến vào Pennsylvania và Carolina mà không phải tốn một
viên đạn nào, cũng như chiếm được New York và New Jersey; và muốn cho
nước này có thái độ trung lập ông ta đã phải hi sinh cả ngành thương mại
đang lên của nước Pháp. Không phải ngay lập tức, nhưng nước Anh đã
nhanh chóng chiếm được những vị trí tiền tiêu của một cường quốc trên
biển, và mặc dù đất nước cũng như từng người dân Anh đã phải chịu nhiều
đau khổ, nhưng sự thật vẫn là: ngay cả trong thời chiến nước này vẫn rất
phồn thịnh. Không nghi ngờ gì rằng, Pháp không thể quen được mình là một
nước nằm trên lục địa châu Âu và không thể hoàn toàn tránh được những
cuộc chiến tranh trên bộ, nhưng người ta có thể nghĩ rằng nếu chọn con
đường của cường quốc trên biển thì nước này không những có thể tránh
được nhiều cuộc xung đột, và còn có thể chịu đựng được những cuộc xung