“Gộp tất cả lại”, một nhà sử học Anh nói, “Tôi ngờ rằng chưa bao giờ uy tín của nước Anh
hay tinh thần của người dân Anh lại cao đến như thế. Thắng lợi về lực lượng quân sự của chúng
ta trên biển, nhu cầu bảo vệ ngành thương mại của chúng ta, sự ủng hộ của dân chúng đối với
mỗi bước đi nhằm gia tăng sức mạnh trên biển của chúng ta đã tạo ra những biện pháp có tác
dụng làm cho sức mạnh của chúng ta tăng thêm mỗi năm. Vì vậy so với trước đây, hải quân
hoàng gia đã có sự khác biệt rất lớn vào cuối năm 1706, đó không chỉ là sự khác biệt về số
lượng mà còn khác biệt về chất lượng của các con tàu, hơn hẳn những con tàu trong thời Cách
mạng hay thậm chí trước đó nữa. Vì vậy, trong cuộc chiến tranh vừa qua, ngành thương mại
của ta đã gia tăng chứ không giảm, và chúng ta đã thu được lợi ích đáng kể nhờ mối liên hệ mật
thiết của chúng ta với Bồ Đào Nha.”
Như vậy là, sức mạnh trên biển của Anh không chỉ nằm ở lực lượng hải
quân hùng mạnh như chúng ta thường nghĩ, Pháp cũng từng có lực lượng hải
quân như thế vào năm 1688, nhưng nó đã nhanh chóng teo lại chẳng khác gì
một chiếc lá bị vứt vào bếp. Sức mạnh của nó cũng không chỉ nằm ở mỗi
nền thương mại, chỉ mấy năm sau giai đoạn chúng ta đang xem xét, nền
thương mại của Pháp cũng chiếm tỉ lệ khá, nhưng ngay khi ngọn gió chiến
tranh vừa nổi lên là hải quân của nó đã bị quét sạch, như ngày nào hải quân
của Cromwell từng quét sạch hải quân Hà Lan khỏi mặt biển. Đó là nhờ vào
sự kết hợp của hai thành tố – được chăm sóc một cách kĩ lưỡng, đã nói đến ở
trên – mà nước Anh mới có được sức mạnh trên biển vượt xa tất cả các nước
khác. Sức mạnh vượt trội này được hình thành và thiết lập một cách vững
chắc cùng với cuộc chiến tranh giành quyền thừa kế ngai vàng Tây Ban
Nha. Trước đó, Anh chỉ là một trong những cường quốc ven biển mà thôi.
Sau đó nó đã trở thành cường quốc trên biển duy nhất, không có đối thủ. Kẻ
thù không thể thách thức, bạn bè không thể chia sẻ sức mạnh của nó. Anh là
nước giàu có nhất, quyền kiểm soát mặt biển và ngành hàng hải bao trùm lên
nhiều khu vực chính là nguồn của cải dồi dào của nước này, bởi vậy nó
không bị đối thủ trên mặt biển đe doạ. Như vậy là, lợi ích do sức mạnh trên
biển và của cải mang lại không chỉ lớn mà còn vững chắc, vì tất cả nguồn lợi
đều nằm trong tay họ. Trong khi lợi ích mà các nước khác thu được không
