ẢNH HƯỞNG CỦA SỨC MẠNH TRÊN BIỂN ĐỐI VỚI LỊCH SỬ 1660-1783 - Trang 285

Ấn, Pháp có ưu thế vượt trội Anh. Một nửa thu nhập của Pháp ở Hayti cũng
đã bằng tất cả các khoản thu của Anh ở Tây Ấn, cà phê và đường của Pháp
đã đẩy được các sản phẩm cùng loại của Anh ra khỏi thị trường châu Âu.
Các nhà sử học Pháp còn khẳng định rằng trong lĩnh vực thương mại ở Địa
Trung Hải và Tây Á, so với Anh, Pháp cũng có ưu thế tương tự. Trong thời
gian đó, Công ty Đông Ấn cũng đã phục hồi và khu vực kho tàng – gọi là
Breton của phương Đông (Breton town of L’Orient), cho thấy mối liên hệ
của nó với phương Đông – nhanh chóng trở thành một thành phố nguy nga
tráng lệ. Thành phố Pondicherry trên bờ biển Coromandel và thành phố
Chandernagore trên bờ sông Hằng, những căn cứ chính của sức mạnh và nền
thương mại Pháp ở Ấn Độ phát triển rất nhanh. Đảo Isle of Bourbon (hiện
nay gọi là Réunion) và đảo Isle of France (hiện nay gọi là Mauritius), nằm ở
vị trí rất thuận lợi cho việc kiểm soát Ấn Độ Dương, một hòn đảo trở thành
thuộc địa giàu có về mặt nông nghiệp còn đảo kia thì trở thành trạm dừng
chân vững chắc của hải quân, sự độc quyền của công ty cực kì to lớn này chỉ
giới hạn trong việc buôn bán giữa chính quốc và các trạm chính ở Ấn Độ mà
thôi, tuyến đường hàng hải qua các khu vực trong Ấn Độ Dương vẫn được
mở cho thương nhân và còn phát triển nhanh hơn. Sự dịch chuyển một cách
mạnh mẽ như thế – hoàn toàn mang tính tự phát, thậm chí còn bị chính
quyền theo dõi với thái độ ngờ vực – gắn với tên tuổi của hai người: Dupleix
và La Bourdonnais; người thứ nhất làm việc ở Chandernagore, còn người
thứ hai ở Isle of France. Họ đã định hướng và lãnh đạo tất cả những công
việc góp phần làm nên sức mạnh và vinh quang của nước Pháp trên những
vùng biển ở phương Đông. Sau khi đã biến Pháp thành đối thủ của Anh trên
bán đảo Ấn Độ và trong một khoảnh khắc nào đó đã cho nó hi vọng trở
thành đế chế vĩ đại ở nơi đã gắn danh hiệu mới lên vương miện của nữ
hoàng Anh quốc, cuối cùng đã phải ngừng và chết yểu trước sức mạnh trên
biển của Anh. Sự phát triển của nền thương mại Pháp là kết quả của hoà
bình và việc dỡ bỏ các rào cản, hoàn toàn không phải do sự bảo hộ của chính
phủ, thể hiện rõ qua sự phát triển của đội tàu buôn từ 300 chiếc khi Louis
XIV băng hà, lên 800 chiếc trong vòng 20 năm sau đó. Điều đó, một nhà sử
học Pháp nói, “bác bỏ định kiến tệ hại được hình thành từ những bất hạnh