của chúng. Khi trí tưởng tượng bay bổng vì phát hiện ra những điểm tương
đồng – một trong những hoạt động trí tuệ thú vị nhất – là dễ mất kiên nhẫn
trước những khác biệt, và vì vậy, có thể bỏ qua hay không công nhận những
sự khác biệt như thế. Mặc dù, thuyền galley và tàu chạy bằng hơi nước có
điểm chung quan trọng đã nhắc tới ở trên, nhưng ít nhất chúng cũng có hai
điểm khác nhau; và khi quay về với lịch sử để tìm bài học cho tàu chiến
chạy bằng hơi nước thì phải chú ý đến cả sự khác biệt lẫn sự tương đồng,
nếu không ta có thể rút ra những kết luận sai lầm. Trong chiến đấu, sức đẩy
của thuyền chắc chắn sẽ giảm đi một cách nhanh chóng vì người ta không
thể làm những việc quá sức được lâu và chuyển động mang tính chiến thuật
chỉ có thể diễn ra trong một thời gian nhất định
. Ngoài ra, trong giai đoạn
thuyền galley, vũ khí tấn công không chỉ có tầm rất ngắn mà hầu như chỉ có
tác dụng trong những trận đánh giáp lá cà mà thôi. Hai điều kiện đó hầu như
chắc chắn dẫn đến việc người ta lao vào nhau, tuy nhiên bao giờ người ta
cũng cố gắng buộc kẻ thù phải chiến đấu trên cả hai hướng, sau đó mới là
hỗn chiến giáp lá cà. Những người rất đáng kính, thậm chí là những người
lỗi lạc về chiến tranh trên biển cũng cho rằng chiến tranh trên biển hiện nay
chắc chắn cũng sẽ kết thúc bằng cuộc tấn công ồ ạt và hỗn chiến như thế –
những cuộc hỗn chiến sẽ không thể phân biệt được địch ta. Dù ý kiến này có
giá trị như thế nào đi nữa thì nó cũng không thể được xem là căn cứ có tính
lịch sử, bởi thuyền galley và tàu chạy bằng hơi nước có thể lao vào kẻ thù
bất cứ lúc nào, và cả hai đều có mũi nhọn, mặc dù chúng có những điểm
khác nhau. Hiện nay, ý kiến này mới là giả định, trước khi có những trận
đánh có thể làm rõ hơn vấn đề thì chưa nên đưa ra kết luận cuối cùng. Còn
hiện tại, có đủ cơ sở để nghĩ ngược lại – tức là ý kiến cho rằng những cuộc
hỗn chiến giữa các hạm đội có số lượng như nhau, trong đó kĩ năng đã bị
giảm đến mức tối đa, không phải là những điều tốt nhất mà người ta có thể
làm với những loại vũ khí phức tạp và đầy sức mạnh của thời đại chúng ta.
Người chỉ huy càng tự tin, hạm đội của ông ta càng nắm vững chiến thuật,
thuyền trưởng của ông ta càng được huấn luyện tốt thì ông ta càng không
cần phải lao vào một cuộc hỗn chiến với những lực lượng có cùng số quân,
vì trong trận đánh đó ưu thế của ông ta sẽ không còn, ai may mắn sẽ thắng
