gian ngắn một hạm đội hùng mạnh đã sẵn sàng rời cảng Spithead, lên đường
báo thù. Tây Ban Nha – tin vào hiệp ước mang tính gia đình của dòng họ
Bourbon và sự ủng hộ của Pháp – không chịu lùi bước; nhưng Louis XV,
một ông vua già nua, là người không thích chiến tranh, còn Choiseul – lại có
thêm một kẻ thù nữa là người tình cuối cùng của nhà vua – thì bị bãi nhiệm.
Cùng với việc ra đi của ông này, hi vọng của Tây Ban Nha cũng không còn.
Nước này lập tức đồng ý thực hiện các yêu cầu của Anh, nhưng vẫn xin giữ
lại quyền cai trị quần đảo. Kết cục đó chứng tỏ rõ ràng rằng Anh, mặc dù
vẫn nắm được sức mạnh quân sự trên biển đủ sức khống chế Tây Ban Nha,
nhưng không khát khao chiến tranh chỉ với mục đích đập tan các lực lượng
hải quân đối đầu với mình.
Vấn đề sức mạnh trên biển liên quan đến một sự kiện lớn diễn ra hồi
đó, mặc dù mới nhìn thì có vẻ như nó chẳng ảnh hưởng gì. Xin được nói một
cách vắn tắt. Việc chia Ba Lan lần thứ nhất giữa Phổ, Nga và Áo vào năm
1772, được thực hiện một cách tương đối dễ dàng, vì Choiseul đang tập
trung vào chính sách phát triển sức mạnh trên biển và liên minh với Tây Ban
Nha. Tình hữu nghị và sự ủng hộ của Ba Lan và Thổ Nhĩ Kì trong việc ngăn
chặn hoàng gia Áo là một phần của truyền thống do Henry IV và Richelieu
để lại, xoá sổ Ba Lan là một đòn giáng trực tiếp vào niềm tự hào và quyền
lợi của Pháp. Không ai biết Choiseul sẽ làm gì nếu ông còn giữ được quyền
lực, nhưng nếu cuộc Chiến tranh Bảy năm có một kết cục khác thì Pháp đã
có thể can thiệp.
Louis XV qua đời ngày 10 tháng 5 năm 1774, đúng vào lúc tình trạng
rối loạn tại các thuộc địa Bắc Mỹ sắp đi tới cao trào. Louis XVI, một vị vua
còn trẻ, tiếp tục chính sách hoà bình trên lục địa châu Âu, liên minh với Tây
Ban Nha và xây dựng lực lượng hải quân, nhiều về số lượng, mạnh về chất
tượng. Đấy là chính sách đối ngoại của Choiseul, nhằm chống lại Anh – kẻ
thù chính của Pháp và củng cố sức mạnh trên biển của Pháp – chỗ dựa chính
của đất nước lúc đó. Các chỉ thị mà theo các tác giả người Pháp là do nhà
vua trẻ đưa ra cho các vị bộ trưởng, thể hiện tinh thần vương triều của ngài
