Toàn bộ vấn đề là giá trị của lực lượng dự bị – dù được tổ chức hay
chưa được tổ chức – rốt cuộc là: Liệu những điều kiện của cuộc chiến tranh
hiện đại có thể dẫn tới khả năng một trong hai đối thủ tương đương sẽ bị đo
ván ngay trong một chiến dịch duy nhất, và đó cũng là kết quả quyết định?
Chiến tranh trên biển chưa đưa ra bất cứ câu trả lời nào. Thắng lợi áp đảo
của Phổ trong cuộc chiến chống lại Áo và của Đức trong cuộc chiến tranh
chống lại Pháp, có vẻ như là chiến thắng của những nước mạnh hơn trong
cuộc chiến chống lại những nước yếu hơn nhiều, họ yếu có thể do nguyên
nhân khách quan hoặc do sự bất tài của giới lãnh đạo. Nếu Thổ Nhĩ Kì có
lực lượng dự bị thì việc chậm trễ, giống như đã xảy ở Plevna, đã gây ra ảnh
hưởng như thế nào đối với kết quả của cuộc chiến tranh Nga – Thổ Nhĩ Kì?
Nếu thời gian, như mọi người đều công nhận, là tác nhân quan trọng
nhất trong thời chiến, thì các quốc gia, nơi dân chúng không có tinh thần
hiếu chiến và cũng như các dân tộc tự do khác, phản đối việc chi quá nhiều
cho các cơ sở quân sự, phải tìm cách làm cho họ ít nhất cũng đủ mạnh để có
thời gian hướng tinh thần và khả năng vào những hoạt động mà chiến tranh
đòi hỏi. Nếu lực lượng hiện có của quốc gia, bộ binh cũng như thuỷ quân, đủ
sức đứng vững thậm chí ngay cả trong những điều kiện bất lợi, đất nước có
thể dựa vào những nguồn lực tự nhiên – dân số, tài sản – và tất cả các nguồn
lực đều sẽ được huy động. Nhưng mặt khác, nếu lực lượng quân sự bị đánh
bại một cách nhanh chóng, ngay cả những nguồn lực tự nhiên dồi dào nhất
cũng không thể cứu đất nước đó khỏi những điều kiện nhục nhã. Đó là nói
khi kẻ thù của họ là những người thông minh, buộc họ phải chịu những điều
kiện khiến cho việc báo thù không thể xảy ra trong một tương lai gần. Trên
những chiến trường nhỏ, người ta thường nói: “Nếu cái này có thể đứng
vững được một thời gian nữa thì có thể giữ được cái kia hay làm được cái
nọ”, cũng như người ta thường nói về người bệnh: “Nếu bệnh nhân có thể
sống thêm được từng này thời gian thì thể chất của anh ta sẽ giúp anh ta
vượt qua”.
Ở mức độ nào đó, hiện nay Anh là nước như thế. Hà Lan đã là đất nước
như thế. Nước này đã không chịu chi, và nếu nó thoát được thì cũng chỉ là
