Tất cả mọi người, dù ít hay nhiều, đều tìm kiếm lợi nhuận và đều thích
tiền. Nhưng cách thức họ kiếm tiền sẽ có ảnh hưởng đáng kể đến hoạt động
thương mại và lịch sử của dân tộc sống trên đất nước đó.
Nếu lịch sử là đáng tin thì cách tìm kiếm của cải của người Tây Ban
Nha và những người đồng chủng với họ là Bồ Đào Nha không những đã tạo
ra một vết nhơ trong tính cách của họ mà còn là đòn đánh chí tử vào sự phát
triển của nền ngoại thương lành mạnh cũng như vào những ngành công
nghiệp mà ngoại thương dựa vào. Cuối cùng, đó cũng là đòn đánh chí mạng
vào số của cải tìm được bằng những cách thức sai lầm. Họ ham mê tìm kiếm
lợi nhuận đến mức trở thành những kẻ tham lam bỉ ổi, họ tìm kiếm trong
những vùng đất mới – những vùng đất đã tạo ra động lực to lớn cho sự phát
triển nền ngoại thương và giao thông theo đường biển của các nước châu Âu
khác – vàng và bạc chứ không phải những lĩnh vực mới cho ngành công
nghiệp, thậm chí cũng không phải sự phấn chấn của tinh thần khám phá và
phiêu lưu. Họ có nhiều phẩm chất quý giá. Họ là những người dũng cảm,
dám nghĩ dám làm, chịu được gian khổ, hăng hái và có tinh thần dân tộc.
Những phẩm chất này cùng với lợi thế về vị trí địa lí của Tây Ban Nha và
những hải cảng, cùng với sự kiện họ là những người đầu tiên chiếm được
những khu vực rộng lớn và giàu có ở Tân Thế giới, họ không có đối thủ
trong một thời gian dài, và trong một trăm năm sau khi phát hiện ra châu
Mỹ, họ vẫn là đất nước đứng đầu châu Âu, người ta có quyền hi vọng rằng,
Tây Ban Nha sẽ là nước đứng đầu trong những cường quốc trên biển. Nhưng
như mọi người đều biết, kết quả hoàn toàn ngược lại. Kể từ trận đánh ở
Lepanto năm 1571, mặc dù đã từng tham gia vào nhiều cuộc chiến tranh,
lịch sử Tây Ban Nha không ghi nhận được một chiến thắng trên biển nào
đáng kể. Tình trạng sa sút của nền ngoại thương nước này là nguyên nhân
của sự vụng về đáng xấu hổ và đôi khi tức cười của những thuỷ thủ trên các
chiến thuyền của họ. Tất nhiên, đó không phải là lí do duy nhất. Chắc chắn,
chính phủ Tây Ban Nha đã tìm mọi cách cản trở và đè nén sự phát triển tự
do và lành mạnh của các hoạt động kinh doanh cá thể, nhưng nghị lực của
một dân tộc vĩ đại có thể phá vỡ hoặc định hình tính chất của chính phủ họ,
và cũng khó có thể nghi ngờ rằng, nếu dân chúng có sở thích buôn bán thì
