ẢNH HƯỞNG CỦA SỨC MẠNH TRÊN BIỂN ĐỐI VỚI LỊCH SỬ 1660-1783 - Trang 97

năm thì phát đạt hơn cả, đã củng cố được sức mạnh của các nước đồng minh
của Anh. Không có trợ cấp, các nước này sẽ gặp nhiều khó khăn, nếu không
nói là tê liệt. Ai có thể phủ nhận được sự kiện rằng chính phủ, một tay trợ
giúp những nước đồng minh yếu đuối bằng những đồng tiền có ý nghĩa sống
còn. Tay kia lại tống khứ kẻ thù ra khỏi vùng biển và khỏi những thuộc địa
chính của họ – như Canada, Martinique, Guadeloupe, Havana, Manila – đã
tạo điều kiện cho đất nước nắm được vai trò chính yếu trong nền chính trị
châu Âu. Và ai không nhìn thấy rằng sức mạnh của chính phủ này – với một
đất nước có diện tích hẹp và nghèo nàn về tài nguyên – có nguồn gốc trực
tiếp từ biển cả? Chính sách của chính phủ Anh trong suốt cuộc chiến được
thể hiện trong diễn văn của ông Pitt, người chỉ đạo tinh thần của cuộc chiến
tranh này, mặc dù ông ta đã bị mất chức trước khi cuộc chiến kết thúc. Trong
khi lên án hiệp ước hoà bình do đối thủ chính trị của ông kí vào năm 1763,
ông nói: “Nước Pháp là trở ngại chính, nếu không nói là duy nhất đối với
chúng ta, một cường quốc về thương mại và hải quân, về lĩnh vực này, cái
quý giá nhất mà chúng ta giành được trước hết phải là làm cho nó bị thiệt
hại. Thế mà các vị lại để cho nó có điều kiện tái lập lực lượng hải quân”.
Quả là Anh đã giành được rất nhiều, chính quyền thuộc địa ở Ấn Độ đã
đứng vững, tất cả khu vực bắc Mỹ bên bờ đông sông Mississippi đều nằm
trong tay Anh. Từ đó trở đi, con đường của chính phủ đã được vạch rõ, nó
trở thành sức mạnh của truyền thống và được các chính phủ kế tiếp kiên trì
thực hiện. Cuộc chiến tranh giành độc lập của Mỹ đúng là một sai lầm lớn –
đó là nói theo quan điểm của cường quốc trên biển – các chính phủ đã vô
tình bị lôi kéo vào cuộc chiến tranh này, bằng một loạt sai lầm ngẫu nhiên.
Đặt sang một bên những lí do về chính trị và hiến pháp và chỉ xem xét
những vấn đề quân sự và hải quân, có thể nói thực chất vấn đề là: các thuộc
địa ở Mỹ là những cộng đồng lớn và đang phát triển lại nằm rất xa nước
Anh. Khi còn gắn bó với chính quốc – người ở đây lúc đó còn nhiệt tình –
các thuộc địa này đã tạo ra căn cứ vững chắc cho lực lượng trên biển ở khu
vực này của thế giới: nhưng khi diện tích và dân số trở nên quá lớn cộng với
khoảng cách quá xa nước Anh, và nếu lại có một cường quốc nào đó sẵn
sàng giúp đỡ thì khó mà hi vọng giữ được nó bằng quân sự. Nhưng khả năng