Nếu như ý thức trực tiếp ấy về tính hùng mạnh toàn năng đầy lí tưởng, mang
tính nội tại của sức mạnh tính thần kết hợp với cảm nhận tôn giáo căn cơ được
mô tả ở trên về tính hiện thực ở-bên-trên-cõi-trần- gian và không nhìn thấy được
của Anh sáng cao cả, thì chúng ta có trải nghiệm rằng cái hiện thực hiển nhiên tự
thân ấy của Anh sáng, dù không nhìn thấy được, theo thực chất của nó trùng khớp
với sức mạnh toàn năng bên trong của nó cũng không nhìn thấy được, nhưng
cũng hiền nhiên tự thân. Từ quan điểm này thì tính lưỡng diện của thuyết ngộ đạo
với phân biệt dứt khoát tính toàn thiện của Thượng Đế ở xa xôi và bất lực với sự
hùng mạnh của các sức mạnh ác ở cõi trần gian, như chúng ta đã thấy, hóa ra là
một sơ đồ duy lí thô thiển, chuyển dịch vào lĩnh vực tôn giáo những khái niệm và
quy luật của lớp thường nghiệm duy lí bề ngoài của hiện hữu. Người nào không
chịu đồng ý theo sơ đồ hời hợt quen thuộc ấy, thì như đã được chỉ ra, sẽ có được
ý thức trực tiếp rằng, bản thân hiện hữu của Ánh sáng thần thánh cao cả trùng
khớp với sức mạnh toàn năng nội tại ở bên trong, - sức mạnh toàn năng không hề
giảm đi chút nào bởi tính yếu ớt thường nghiệm của nó. Trong ý nghĩa đó dấu
hiệu của tính toàn năng vốn cố hữu không thể tách rời khỏi ý tưởng hiện hữu của
Thượng Đế, cũng như ý thức tôn giáo - ít nhất cũng về nguyên tắc, tức là bởi vì
nó là ý thức quả thực có tính tôn giáo, - thì sẽ không bối rối và không bị cám dỗ
bởi tất cả mọi thắng lợi nhìn thấy được của cái ác nơi hạ giới. Đức Kitô chẳng
cần phải chứng minh tính thần thánh của Người bằng việc thực hiện phép lạ bước
xuống từ cây thập giá mà Người bị đóng đinh vào đó - như điều bọn Do Thái
giáo đòi hỏi ở Người; hơn thế nữa, một chứng minh bề ngoài như thế là điều
không thể làm đối với Người, vì nó hẳn mâu thuẫn với chính thực chất tính thần
thánh của Người. Thế nhưng ngay cả khi đang chết trong đau khổ trên cây thập
giá - hay là tình trạng bất lực của Người, - thì dù sao Người vẫn chiến thắng cỗi
trần gian. Phúc Âm truyền rằng - trước lúc có phép lạ phục sinh và tức là không
phụ thuộc vào điều đó - thì sức mạnh tinh thần hiển hiện ra ngay ở lúc hấp hối ấy,
vào cùng giây phút đó, đã chiếm lĩnh linh hồn của viên đội trưởng đang chứng
kiến (“đích thực con người này chính là con của Thượng Đế”), - tức là [sức mạnh
tinh thần ấy] đã bộc lộ ra tính tất thắng của mình. Ý nghĩa huyền bí của lời nói
Thần thánh mà vị tông đồ Paul đã nghe thấy: “sức mạnh của Ta thực hiện ở trong
sự yếu ớt” (2 Cor. 12,9) chính là nằm trong điều này. Thực chất sâu sắc nhất của
ý tưởng nhún hạ mình xuống (KCH03HC) - ý tưởng Thượng Đế chiến thắng cõi
trần gian chinh bằng nồi đau khổ của Người ở cõi trần gian ấy cũng chính nằm
trong điều này.
