cho ý thức của chúng ta như một con đường bó buộc đạo đức duy nhất cho hành
động tích cực của chúng ta, bất chấp tính tội lỗi của chúng.
Như vậy vấn đề ở đây không phải là chuyện tính toán công lợi- duy lí về các
phương tiện nhằm đạt mục đích, mà là chuyện về một quyết định toàn vẹn nào đó
của tính tế nhị đạo đức, vốn được chỉ dẫn bởi nó lực trong những điều kiện cụ thể
tìm ra một lối thoát, ít tội lỗi nhất, hay là thỏa mãn nhiều nhất các đòi hỏi của
nghĩa vụ đạo đức (đối diện với tình trạng bất khả dĩ đầy bi thảm - do tình trạng
không hoàn hảo của cả cõi trần gian lẫn bản thân nhà hoạt động đạo đức - trong
việc tuân thủ tính vô tội tuyệt đối của ứng xử). Trong những hành vi đạo đức của
chúng ta ở mối quan hệ với thế gian, chúng ta bắt buộc phải theo hướng dẫn
không phải bởi nỗ lực tuần thủ tính thanh sạch đạo đức cá nhân của chúng ta, cô
lập khỏi số phận của những người gần, mà tuần thủ theo hướng đi đến tình trạng
hoàn hảo tương đối nhiều nhất ở hành xử của chúng ta trong giới hạn thực hiện ở
đó tình thương yêu thực chất có trách nhiệm đối với những người gần. Lời giải
đáp đạo đức đích thực đúng đắn được quyết định không phải bởi việc tuân thủ
theo từng câu chữ của lề luật đạo đức, không phải bởi việc tuân theo máy móc
một quy tắc chung trừu tượng mà không chú ý đến những nhu cầu cụ thể của
cuộc sống hiện thực; nó được xác định chỉ bởi tình thương yêu mà đòi hỏi của nó
bao giờ cũng cụ thể; hay nói cách khác nó bao hàm việc thực hiện sự thật đạo đức
tương đối tốt nhất - điều mà Aristotle gọi bằng một từ ngữ không thể chuyển ngữ
được - đúng đắn “thích đáng”, “phù hợp”, một cách cụ thể. Về chuyện lời giải
đáp đạo đức đúng đắn chỉ có thể nói được một điều: trong khi tính đến toàn bộ sự
đầy đủ của tình huống cụ thể, toàn bộ ý nghĩa cụ thể và toàn bộ các hậu quả hành
vi của chúng ta, chúng ta phải hành động đúng như vậy chứ không thể khác, sao
cho bất chấp tình trạng không hoàn thiện và tội lỗi ở hành vi của chúng ta, nó vẫn
tương ứng ở mức độ cao nhất với nghĩa vụ của chúng ta trong quan hệ đối với
bản thân chúng ta cũng như với những người gần của chúng ta, - đối với cảm
nhận trách nhiệm của chúng ta trong việc phụng sự Thượng Đế và những con
người.
Những người tinh khiết đạo đức, những người đi theo thanh sạch cá nhân và
cứu độ linh hồn cá nhân, hẳn sẽ kinh hãi sửng sốt trước mạo hiểm của những lời
giải đáp đạo đức dù chỉ gợi ý xa xôi đến nguyên tắc vô đạo đức “mục đích biện
minh cho phương tiện”; thế nhưng họ mù lòa trước mối nguy hiểm đạo đức
ngược lại, ấy là hành vi thiện theo động cơ hay dụng ý chủ quan của người thực
hiện, có thể hóa ra là tiêu vong, nên vì vậy là vô đạo đức theo thành phần khách
quan của nó khi đối diện với những điều kiện cụ thể hiện tồn mà nó được thực
