hiện ở đó, tức là có những hậu quả tiêu vong khách quan, nên vì vậy khiến cho
người thực hiện hành vi phải chịu trách nhiệm vì điều ác to lớn.
Vấn đề ở chỗ có ý đồ thiện là chưa đủ để thực hiện hành vi đúng đắn về đạo
đức; mọi người đều biết là “con đường vào địa ngục được lát bằng những ý đồ
thiện hảo”. Nói chính xác hơn thì trong thành phần của thiện chí đích thực ngay
từ đầu tất phải có tính tế nhị đạo đức, trong thiện chí ấy phải vừa có dũng cảm
đạo đức, vừa có cả chú ý dạo đức tới những nhu cầu đích thực của con người,
phải có minh triét và tàm nhìn rộng lớn trong đánh giá ý nghĩa đích thực hành vi
của chúng la trong tình huống cụ thể đã cho của thế gian. Thế nhưng cũng vì
chân lí cơ bản của ý thức Kitô giáo - tình trạng không hoàn hảo không thế xóa bỏ
của cõi trần gian cho đến khi có cuộc cải tạo cuối cùng được hoài vọng, - đồng
thời lại phải tính đến chân lí cơ bản nói rằng một mức độ tối thiểu được biết của
tình trạng không hoàn hảo và cái ác là Kitông thể tránh khỏi ở cõi trần gian này,
rằng chúng ta buộc phải gánh vác nó và thậm chí còn phải tham gia vào nó, nên
vì thế mà phải đề phòng việc cố đạt cho được thanh sạch không chút tì vết của
ứng xứ lại làm gia tăng khối lượng cái ác ở cõi trần gian. Để lựa chọn được ứng
xử đạo đức đích thực thì dịu dàng như bồ câu là không đủ, - còn cần phải sáng
suốt như con rắn nữa.
Hiển nhiên là chân lí nêu trên, nếu không có được đầy đủ ý thức đạo đức
nghiêm cẩn và khách quan, hay tệ hơn nữa là cố ý không trung thực, thì [chân lí
ấy] có thể trở thành ngọn nguồn của những lạm dụng; bất cứ tội lỗi nào, ngay cả
vô tình, ngay cà bó buộc đạo đức đi nữa, cũng đều là gánh nặng khổ sở cho linh
hồn, khi lương tâm không đủ mẫn cảm và biến nó thành thói quen, thì nó có thể
làm đồi bại linh hồn. Ngoài ra, ngay cả hành vi tội lỗi bó buộc về đạo đức đi nữa,
thì nó vẫn luôn luôn có những hậu quả có hại không hữu ý, do tính chất lây
nhiễm của tội lỗi; thói quen với những hành vi như thế có khuynh hướng dập tắt
đi tính mẫn cảm ấy. Nhưng nói chung, không có chân lí đạo đức nào mà lại
không thể bị lạm dụng; chúng ta cũng đã thấy rằng chính sự thật Kitô giáo là cái
cớ đặc biệt thuận tiện cho lạm dụng đối với ý chí tội lỗi của con người, do về
nguyên tắc không thể có những thước đo bên ngoài nào đó cho nó cả. Vì vậy việc
có khả năng bị lạm dụng không phải là luận cứ theo thực chất để chống lại tính
đúng đắn của suy ngẫm được trình bày ở trên.
Lẽ cố nhiên điều kiện cơ bản cho việc áp dụng đúng đắn nguyên tắc về tính
hiệu quả cụ thể của tính tích cực đạo đức, chính là tuân thủ rành mạch khác biệt
giữa nhiệm vụ ngăn ngừa cái ác thế gian và nhiệm vụ khắc phục thực sự cái ác.
Lẩn lộn những nhiệm vụ ấy luôn luôn có những hậu quả tiêu vong. Nó khiến cho
