sáng rạng chiếu trong bóng tối, và bóng tối đối địch lại ánh sáng tuy không đủ
sức nuốt chửng nó, nhưng cũng không chịu tan đi trước ánh sáng ấy”.
Liệu người viết kinh Phúc Âm ở chỗ này thực ra muốn nhấn mạnh rằng
bóng tối bất lực trong việc dập tắt ánh sáng, một khi nó đã bừng lên, hay là ngược
lại, ông ta cay đắng vạch trần tính ngoan cố của bóng tối không thu nhận ánh
sáng, nên vì vậy mà không tan đi trước nó - trong cả hai trường hợp ông ta đều
xuất phát từ một hình dung tổng thể nào đó mang tính lưỡng diện - nên vì thế mà
đầy bi kịch - về tình trạng đối chọi giữa sức mạnh của ánh sáng và bóng tối như
là một thực tế cơ bản của hiện hữu trần gian. Tình trạng đối chọi không thể khắc
phục được ấy có thể bộc lộ ra như nhau cả ở trong tính không thể bị khắc phục
của ánh sáng trước sức ép của bóng tối, cũng như ở trong tính ngoan cố phản tự
nhiên của bóng tối trước ánh sáng lẽ ra phải soi sáng và xua tan nó. Tôi cho rằng
cách hiểu tổng hợp như thế được biện minh ngay ở phần đầu tiên của câu thơ
“rồi ánh sáng rạng chiếu trong bóng tối”.
Chúng ta đã quá quen với việc đọc Phúc Âm thật cẩu thả, không chịu suy
nghĩ sâu vào ý nghĩa thực ở từ ngữ của nó, tiếp thu văn bản của nó thiếu suy
ngẫm, xem nó như một công thức ngôn từ quen thuộc nào đó, ít có ai chịu suy xét
đến ý nghĩa đích thực của những từ ngữ ấy. Đa số người ta hình như có xu hướng
nhìn ở trong tập hợp ấy của các từ ngữ không gì khác hơn là một cách biểu đạt
hoa mĩ nào đó về một thứ gì đó tương tự, ví dụ như câu thơ “chim họa mi đang
hót trong tĩnh lặng”. Khó mà có thể chấp nhận được cách hiểu đơn giản và hời
hợt như thế; điều này mâu thuẫn ngay với phần sau của câu thơ được xem xét ở
trên. Dù cho ý nghĩa đích thực của phần sau câu thơ này có là gì đi nữa, thì ít ra
việc nhắc đến bóng tối không phải là chuyện tình cờ, vì rằng bóng tối đối lập với
ánh sáng như một sức mạnh thực tế thù địch với nó. Thế nhưng như vậy thì thực
ra “ánh sáng rạng chiếu trong bóng tối” có nghĩa gì?
Nếu giả sử như nói về thời quá khứ “ánh sáng đã bừng lên trong bóng tối”,
thì mọi chuyện hẳn đã đơn giản và dễ hiểu: giữa bóng tối một nguồn ánh sáng
được thắp lên - ở nơi trước kia là bóng tối, ở đó giờ đây rạng ngời ánh sáng. Một
người viết Phúc Âm khác đã viết thế, trong khi đưa tin về chuyến đi thuyết giảng
của Jesus “ở bờ biển Kapernaum trong ranh giới giữa Zavulon và Nevtalim”, hồi
tưởng lại “lời kể của nhà tiên tri Isaiah”: “Dân chúng ngồi trong bóng tối đã nhìn
thấy ánh sáng vĩ đại, và ánh sáng đã bừng lên soi rạng những người đang ngồi
trong bóng tối chết chóc” (Isaiah 9,1-2. Phúc Âm Matth. 4, 13,16). Thế nhưng
người viết Phúc Âm Yoan muốn nói lên điều khác: ông không nói về một biến cố
hoàn tất một lần trong thời gian, rằng ở giữa bóng tối dày đặc ánh sáng đã bừng
