11. Lời kết
Nếu ở trong lời kết của việc phân tích vấn đề hoàn thiện cõi trần gian này
chúng ta hỏi rằng, khả năng hoàn thiện cõi trần gian cũng như nghĩa vụ đạo đức
của nỗ lực thực hiện nó là dựa vào đâu, tức là dựa vào mối tương quan bản thể
luận nào, thì chúng ta - nói ngắn gọn tổng kết lại những gì chúng ta đã làm sáng
tỏ ở trên - sẽ phải nói điều sau đây. Khả năng và giả thiết hoàn thiện cõi trần gian
về mặt bản thể luận, dựa trên mối quan hệ giữa Thượng Đế và cõi trần gian.
Thượng Đế - cho đến hồi kết thúc và cuộc cải tạo chung cuộc cõi trần gian này -
mang tính siêu việt đối với cõi trần gian, nên vì vậy mà “vương quốc Thiên
Chúa” về nguyên tắc, theo thực chất - “không phải của thế gian này”, không đặt
vừa được vào phạm vi cõi trần gian. Do vậy Thượng Đế ở trong thành phần của
cõi trần gian (trong eon hiện tại của nó) không phải là “bất cứ thứ gì trong mọi
thứ”; hay là, cũng như vậy thôi, như chúng ta đã thấy ở trên, Thượng Đế tuyệt
nhiên không hề là toàn năng trong ý nghĩa tính toàn thắng bề ngoài nhìn thấy
được và cảm nhận được, mà ngược lại, chỉ toàn năng một cách vô hình và lí
tưởng, nên ở trong thành phần của bản thân cõi trần gian, chỉ tác động theo hình
mẫu của ánh sáng tỏa ra và rạng chiếu mọi thứ xung quanh mình, nhưng dù sao
cũng vẫn bị bao quanh bởi bóng tối dày đặc và chỉ rạng chiếu “trong bóng tối”.
Điều này xác định tình trạng không hoàn hảo nội tại của cõi trần gian, không thể
nào bị loại bỏ được bằng bất cứ sức mạnh trần gian nào của con người, tình trạng
ấy sẽ hiện hữu cho đến hồi kết thúc cõi trần gian và chỉ bị mất đi bằng cuộc cải
tạo kì diệu cho nó - vượt quá tất cả các sức mạnh của con người và thế gian. Tuy
nhiên, từ một phương diện khác, Thượng Đế không chỉ siêu việt, mà đồng thời
với điều này, lại vẫn mang tính nội tại đối với cõi trần gian, vẫn hiện diện và tác
động nội tại ở trong bản thân tạo vật. Hơn thế nữa, con người và cõi trần gian,
trong khi là hình tượng của Thượng Đế, là phản chiếu lại hào quang và vinh
quang của Thượng Đế và ở trong bản chất tiên khởi của mình, có xuất thân từ
chính Thượng Đế, không hề là hiện hữu trực tiếp đối lập lại sức mạnh ân phúc
của Anh sáng, mà ngược lại, là cùng huyết thống trong khả thể với nó và thấm
đẫm nó. Bản thân tạo vật trong cơ sở tiên khởi của mình chính là ánh sáng - dù là
ánh sáng phản chiếu lại. Vì vậy, thông qua trung gian con người cùng sáng tạo
