đang sống, những nông dân, những kẻ nghèo nàn về trí tuệ cũng như những
nhà hiền triết từng suy nghĩ và viết sách để nhắc lại cùng một sự việc bằng
cái ngôn ngữ tối mò của họ, tất cả chúng ta đều đồng ý về điểm đó và chỉ
về điểm đó thôi: về mục đích cuộc sống và điều thiện. Mình chỉ có chung
với những người khác một nhận thức minh bạch, vững vàng, không thể
nghi ngờ, và nhận thức đó không thể xác định bằng lí trí được: nó đứng
ngoài lí trí, không dựa trên nguyên lí nào và cũng không thể có kết quả nào
kèm theo cả.
"Nếu điều thiện có một nguyên nhân nào đó, nó thôi không còn là điều
thiện nữa; nếu nó có một kết quả là sự đền bồi, nó cũng không phải là điều
thiện. Cho nên điều thiện đứng ngoài mọi tương quan, từ nguyên nhân đến
kết quả.
"Điều đó mình đã biết và tất cả chúng ta đều biết.
"Thế mà mình lại chờ đợi những phép thần kì, mình cứ phàn nàn không
được thấy những phép thần kì đủ sức thuyết phục mình! Một phép thần kì
vật chất có lẽ sẽ quyến rũ ta. Và đây, phép thần kì duy nhất có thể có và
hằng có; nó bao bọc khắp phía, thế mà mình không nhận ra!
"Liệu còn phép thần kì nào to lớn hơn nữa không?
"Phải chăng mình đã tìm ra lời giải đáp? Những đau khổ của mình sắp
chấm dứt rồi chăng?", Levin thầm nghĩ, chân bước trên con đường lấm cát
bụi, chẳng còn biết gì là nóng nực và mệt mỏi, chìm đắm trong cái cảm
giác là những đau khổ dai dẳng của mình đang dịu dần. Cảm giác đó làm
lòng chàng tràn ngập một niềm vui lớn đến nỗi không dám tin là thật.
Chàng bồi hồi xúc động; không đủ sức đi xa hơn nữa, chàng rẽ vào một
khu rừng và ngồi xuống đám cỏ cao dưới bóng một khóm cây hoàn diệp
liễu. Chàng bỏ mũ ra cho vầng trán đẫm mồ hồi thoáng mát và chống
khuỷu tay nằm dài trên đám cỏ rậm ứ nhựa.
"Phải, mình cần làm sáng tỏ mọi ý nghĩ, cần hiểu cho ra nhẽ", chàng thầm
nghĩ, mắt đăm đăm nhìn đám cỏ tươi, theo dõi cử động của một con bọ rầy
nhỏ xanh xanh đang leo dọc một nhánh cỏ may và bị đọt lá chặn lại trong
khi leo lên. "Mình đã khám phá ra điều gì? Chàng tự hỏi và gạt đọt lá chặn
lối con bọ rầy rồi uốn cong một ngọn cỏ khác cho nó bò lên. Cái gì đã