mấy đồng kôpêch, nhưng thậm chí họ cũng không biết vì sao lại cúng tiền
nữa.
- Nhân dân không thể không biết tới điều đó. Họ vẫn giữ được ý thức về
vận mệnh của họ và ý thức đó nổi bật vào những giây phút như bây giờ,
Xergei Ivanovich nói, giọng dứt khoát, và nhìn ông lão gác vườn ong.
Ông già đẹp lão với bộ râu đen lốm đốm hoa râm và mái tóc dày bạc trắng,
đứng vững chãi trước mặt họ, tay cầm bát mật. Với một vẻ dịu dàng và
bình thản, ông đứng cao sừng sững nhìn xuống các ông bà chủ, rõ ràng
không hiểu gì và cũng không muốn hiểu gì hết.
- Đúng thế đấy, - ông già nói, gật đầu ra vẻ tán thành, khi Xergei Ivanovich
nói dứt lời.
- Này cứ hỏi ông lão xem. Ông ta không hiểu gì đâu và cũng chẳng suy
nghĩ về việc gì cả, - Levin nói. Mikhailich, bác có nghe nói gì về chiến
tranh không? - chàng quay lại hỏi ông lão nông dân. - Bác có nhớ những
cái người ta đọc ở nhà thờ không? Bác thấy chuyện đó thế nào? Ta có cần
phải đi chiến đấu cho những đạo hữu Cơ đốc không?
- Chúng ta có gì mà phải nghĩ. Đức hoàng đế Alecxandr Nicolaiêvich sẽ
nghĩ thay cho chúng ta trong mọi trường hợp. Người nhìn thấy mọi việc rõ
ràng hơn chúng ta… Có cần mang thêm bánh cho chú bé nữa không ạ? -
ông già hỏi Đarya Alecxandrovna và chỉ Grisa đang nuốt miếng cùi bánh.
- Không cần phải hỏi ông lão làm gì cho vô ích, - Xergei Ivanovich nói, -
chúng tôi đã từng thấy và hiện còn đang thấy hàng trăm hàng ngàn người
bỏ lại tất cả để đi phục vụ một mục đích chính nghĩa, họ từ khắp các nơi
trên nước Nga tới và bộc lộ rõ ràng tư tưởng cùng mục đích của mình. Họ
mang tiền hoặc mang bản thân mình đến và không quanh co, nói thẳng lí do
vì sao họ đến. Vậy thế nghĩa là thế nào?
- Theo tôi, - Levin bắt đầu hăng máu nói, - thế nghĩa là trong một dân tộc
gồm tám mươi triệu người, thì không những chỉ có hàng trăm như bây giò
mà lúc nào cũng có hàng vạn kẻ thất thế, những tên ngoài pháp luật luôn
luôn sẵn sàng… theo bọn Pugatsev(2) đi tới Khiva hoặc Xerbi…
- Tôi xin nói với chú là họ không chỉ có hàng trăm mà nhiều hơn nữa và họ
cũng không phải là đồ vô lại, mà là những đại biểuưu tú nhất của dân tộc! -