triệt để.
Đáng lẽ sang phòng khách đang văng vẳng tiếng trò chuyện, chàng lại dừng
lại ngoài sân thượng và tựa khuỷu tay vào lan can, ngắm nhìn trời.
Lúc này, trời đã tối hẳn: phía nam, bầu trời quang đãng, mây tụ lại phía đối
diện. Từ đó, loé lên những tia chớp lẫn tiếng sấm.
Levin lắng nghe nước mưa từ vòm lá bồ đề rỏ giọt đều đặn và ngắm nhìn
ba ngôi sao họp thành hình tam giác quen thuộc cùng dòng Ngân hà vắt
ngang ở giữa. Mỗi lần chớp, dòng Ngân hà và những ngôi sao sáng nhất
biến mất, nhưng khi tắt ánh chớp, chúng lại xuất hiện nguyên chỗ cũ, như
do một bàn tay khéo léo tung ra.
"Sao, cái gì đã làm lòng mình bối rối?", Levin nghĩ thầm, cảm thấy trước là
câu giải đáp mối hoài nghi đã sẵn có trong tâm hồn, mặc dầu chưa biết cụ
thể nó ra sao.
"Phải, sự biểu thị hiển nhiên và chắc chắn duy nhất của ý Chúa là quy luật
điều thiện, đã phơi bày cho mọi người thấy và ta cũng cảm thấy nó trong ta.
Dù muốn hay không, ta đã liên kết với tất cả những người thừa nhận nó,
họp thành đoàn thể tín đồ gọi là Giáo hội. Nhưng còn người Do Thái, người
Hồi giáo, Khổng giáo, Phật giáo, họ là ai? Chàng tự hỏi, trở lại vấn đề gây
cấn đối với mình. Có thể nào hàng trăm triệu người lại bị tước đoạt mất cái
hạnh phúc tối cao mà thiếu nó thì cuộc đời sẽ không có ý nghĩa gì?" Chàng
triền miên trong mộng tưởng nhưng rồi lập tức bừng tỉnh.
"Nhưng mình thắc mắc về cái gì đây nhỉ? Chàng thầm nghĩ. Về quan hệ
giữa mọi tín ngưỡng của nhân loại với ý Chúa! Mình muốn hiểu thấu điều
Chúa vạch ra cho toàn vũ trụ cùng tất cả những đám tinh vân. Mình làm gì
vậy? Một nhận thức không thể nào lĩnh hội bằng lí trí, thế mà mình cứ
khăng khăng tìm cách diễn đạt nó bằng danh từ và lí trí".
"Mình thừa biết những ngôi sao không chuyển động, chàng vừa tiếp tục suy
nghĩ, vừa nhìn một hành tinh sáng chói lúc này đã di chuyển vị trí phía trên
cành cao nhất của một cây bạch dương. Tuy nhiên, khi nhìn sự vận động
của các ngôi sao, mình vẫn không hình dung nổi trái đất xoay tròn và vẫn
có lí khi bảo là các ngôi sao đang chuyển động.
"Những nhà thiên văn học liệu có thể hiểu nổi hoặc tính toán ra bất cứ cái