Mikhailovna, vì chàng vẫn luôn phân tích cho bà ta nghe về vật lý, nông
học và nhất là triết học; triết học là đầu đề ưa thích của Agafia
Mikhailovna.
Xuân về hơi muộn. Trong những tuần lễ cuối mùa chay, trời lạnh và quang
đãng. Ban ngày, tuyết tan dưới ánh nắng nhưng đêm lại xuống tới bảy độ
dưới không; băng phủ dày đến nỗi lấp cả đường xe đi. Khắp thôn làng trắng
xoá trong ngày lễ Phục sinh. Rồi tới hôm thứ hai của lễ Phục sinh, bỗng
nhiên gió nóng nổi lên, mây kéo đầy trời và một trận mưa ấm áp ào ào đổ
xuống suốt ba ngày ba đêm. Thứ năm, gió ngừng thổi, và một màn sương
mù dày xám bao phủ mặt đất, như muốn che giấu những bí mật của sự biến
đổi đang hoàn thành trong thiên nhiên. Giữa lớp sương mù, nước rẽ lối
chảy, băng tan răng rắc và trôi về thượng lưu, những dòng thác ngầu bọt lại
cuồn cuộn. Hôm thứ hai Quadimôđô(1), về chiều, sương mù tan dần, mây
như đàn cừu tản đi dưới bầu trời quang đãng, mùa xuân thực sự hiện ra.
Sáng hôm sau, mặt trời chói lọi mọc lên lại nuốt nốt lớp băng mỏng phủ
mặt nước và bầu không khí ấm áp rung rinh khắp nơi dưới luồn hơi bốc lên
từ mặt đất hồi sinh. Cỏ già năm ngoái xanh tốt lại, cỏ non năm nay như kim
đâm tủa trên mặt đất; những chồi cây tuyết cầu, phúc bồn tử và bạch dương
dính nháp, sực nức mùi hương, đều căng nhựa và quanh rặng liễu tắm nắng
vàng tươi, đàn ong bị nhốt suốt mùa đông trong túp lều bằng cành cây, lại
thoát ra, vo ve bay lộn. Chim sơn ca không ai trông thấy tuôn tiếng hót trên
đồng cỏ nhung tơ và ruộng rạ phủ băng, chim te te than vãn bên bờ những
thung lũng và bãi lầy ngập nước lũ còn ứ đọng; tít trên cao, sếu và ngỗng
trời bay qua cất tiếng kêu mừng mùa xuân. Đàn súc vật trụi lông mới loáng
thoáng mọc lại, rống lên chạy đến bãi cỏ, cừu non chân cẳng leo khoeo
nhảy ton ton quanh đàn cừu mẹ đã gọt lông đang kêu be be; trẻ con thoăn
thoắt chạy dọc những con đường nhỏ đang se dần vết chân không của
chúng, tiếng phụ nữ rộn lên vui vẻ bên bờ đầm nơi họ đang giặt vải và tiếng
rìu của nông dân đang chữa lại cày bừa, vang vang trong các sân nhà. Mùa
xuân thực sự đã về.
(1) Tức 7 ngày sau lễ Phục sinh.
