ANNA KARENINA - Trang 367

Ivanovitr mỉm cười.
- Thế nếu ngày mai chú có việc kiện tụng, chú có ưng để toà án hình sự cũ
xét xử không?
- Tôi sẽ không kiện tụng gì cả. Tôi không có ý định cắt cổ ai và không mảy
may cần thiết mọi cái đó. Tóm lại, - chàng tiếp tục nói, chuyển sang những
ý kiến thuộc loại khác hẳn, - các cơ quan hàng tỉnh của ta làm tôi nghĩ tới
những cây bạch dương non ta cắm xuống đất trong dịp lễ Hạ trần để tượng
trưng một khu rừng, trong khi bên châu Âu không cần có chúng ta, rừng
vẫn cứ mọc. Tôi không thể nào thành tâm tưới nước cho những cây bạch
dương non đó và cũng không thể tin ở chúng được.
Xergei Ivanovitr chỉ nhún vai, tỏ ý ngạc nhiên về cái ý kiến đưa những cây
bạch dương non xen vào cuộc tranh cãi, tuy ông hiểu ngay em trai muốn
ám chỉ cái gì.
- Xin lỗi chú, nhưng không thể lý luận như thế được, - ông nhận xét.
Nhưng Conxtantin Levin muốn thanh minh về cái khuyết điểm mà chính
chàng cũng tự nhận thấy: sự lãnh đạm đối với lợi ích công cộng. Cho nên
chàng tiếp tục nói:
- Tôi nghĩ không có hoạt động nào có thể xác lập được nếu không dựa trên
lợi ích riêng. Đó là một chân lý phổ biến, triết học, - chàng nói, và nhắc lại
một cách quả quyết chữ "triết học", như tỏ ra mình cũng có quyền bàn triết
học như bất cứ ai.
Xergei Ivanovitr lần nữa lại mỉm cười. "Cả nó nữa, nó cũng có một thứ triết
học để phục vụ cho khuynh hướng riêng", ông nghĩ thầm.
- Thôi đừng bàn đến triết học nữa, - ông nói. - Nhiệm vụ chủ yếu của triết
học qua mọi thế kỷ chính là tìm ra mối liên hệ cần thiết vẫn tồn tại giữa lợi
ích chung và lợi ích riêng. Nhưng cái đó không dính dáng gì đến đây cả.
Trái lại, anh cần cải chính sự so sánh của chú.
Những cây bạch dương chú vừa nói không phải là được cắm xuống đất, mà
có cây được trồng, có cây được gieo; phải nương nhẹ chăm sóc những cây
đó. Chỉ có dân tộc nào thấy tầm quan trọng và giá trị của các thiết chế và
coi trọng nó, mới có tương lai; đó là những dân tộc duy nhất có thể gọi là
có lịch sử.