ANNA KARENINA - Trang 482

- Tôi không bao giờ hiểu nổi điều đó cả, - Levin sôi nổi nói. Trường học
làm sao giúp đỡ dân chúng nâng cao hoàn cảnh vật chất của họ lên được?
Anh nói trường học, giáo dục sẽ làm nảy nở những nhu cầu mới trong dân
chúng. Thế lại càng tệ hại hơn, vì họ sẽ không đủ sức thoả mãn những nhu
cầu đó. Nhờ biết tính cộng, tính trừ và biết giáo lý mà họ có thể nâng cao
hoàn cảnh vật chất lên hay sao? Tôi không bao giờ hiểu nổi chuyện đó. Tối
hôm kia, tôi có gặp một bà ẵm con thơ và tôi hỏi bà ta đi đâu. Bà ta trả lời:
"Tôi ở nhà bà lang về, cháu nó cứ kêu khóc hoài, tôi bế đến để bà ta chữa
cho nó. - Thế bà lang chữa như thế nào? - tôi hỏi. - Bà ấy đặt cháu lên cái
giàn trong chuồng gà và đọc mấy câu gì ấy".
- Đấy, chính anh đã mang câu giải đáp cho tôi rồi đó! Muốn bà ta đừng đặt
đứa bé lên giàn chuồng gà nữa thì phải... - Xvyajxki vui vẻ nói.
- ồ không, Levin tức giận cãi lại. Các môn thuốc của anh cũng không hay gì
hơn môn thuốc của bà lang. Dân chúng nghèo khổ và dốt nát: chúng ta nhìn
thấy điều đó cũng rõ ràng như bà nông dân nhìn thấy đứa con khóc. Nhưng
làm sao trường học có thể chữa khỏi đau khổ đó, chữa khỏi nghèo nàn và
dốt nát? Điều đó cũng khó hiểu như việc dùng chuồng gà chạy chữa cho
cơn hờn của đứa trẻ. Tôi cho rằng trước hết phải chạy chữa sự lầm than đi
đã.
- Về điểm này, anh đã nhất trí với Xpenxơ là người anh rất ghét; ông ta
cũng nói văn minh có thể là kết quả của đời sống sung túc và đầy đủ tiện
nghi, của việc tắm rửa thường xuyên, như ông ta nói, chứ không phải là do
khả năng đọc và viết...
- Thế à! Tôi lấy làm hân hạnh, hoặc buồn phiền thì đúng hơn, thấy mình
đồng ý với Xpenxơ; nhưng tôi biết điều đó đã từ lâu rồi.
Trường học không giúp ích được tí gì hết; điều cần thiết là một cơ cấu kinh
tế có thể làm tăng sự giàu có của dân chúng, làm cho dân chúng có thể
nhàn nhã hơn; lúc đó ta sẽ xây trường học.
- Thế nhưng trường học là điều bắt buộc phải có ở khắp châu Âu.
- Cả anh nữa, anh cũng đồng ý với Xpenxơ về điểm này à? - Levin hỏi.
Nhưng cái ánh khiếp hãi lại thoáng hiện trong mắt Xvyajxki và ông mỉm
cười nói: