ANNA KARENINA - Trang 488

áp dụng cho hoàn cảnh châu Âu vốn không có gì giống nước Nga. Khoa
kinh tế chính trị học khẳng định rằng những quy luật đã và đang chi phối sự
phồn thịnh của châu Âu, là những quy luật phổ biến và tuyệt đối. Khoa xã
hội học lại dạy rằng một cuộc tiến triển tuân theo quy luật đó chỉ dẫn tới
phá sản. Và cả hai chẳng những không đưa ra lời giải đáp nào, mà còn
không hề đả động tí gì đến cách thức mà chàng, Levin, tất cả những mugich
và địa chủ Nga phải vận dụng để khai thác nhân công và màu đất, góp phần
nâng cao đời sống chung.
Giờ đây, khi đã bắt tay làm nhiệm vụ ấy, chàng thận trọng đọc tất cả những
gì có liên quan và dự định mùa thu sau sẽ ra nước ngoài để nghiên cứu
thêm vấn đề tại chỗ và để khỏi mắc lại cái điều thường xảy đến với chàng
trong những vấn đề khác. Mỗi khi chàng bắt đầu hiểu được tư tưởng người
tiếp chuyện và trình bày tư tưởng của mình thì đột nhiên họ lại nói: "Thế
còn Kôfman? Jôn? Đuyboa? Misơli? Ông chưa đọc họ à. Vậy ông hãy đọc
đi: họ đã nghiên cứu kỹ vấn đề này rồi".
Giờ đây, chàng thấy rõ Kôfman và Misơli không dạy được chàng gì cả.
Chàng đã biết mình mong muốn cái gì. Chàng thấy nước Nga có những
ruộng đất tuyệt diệu cùng những người thợ ưu tú và trong một số trường
hợp, như ở nhà ông già mugich chàng đã ghé lại dọc đường, ruộng đất và
người làm mướn đã sinh lợi rất nhiều, trong khi sử dụng tư bản như ở châu
Âu, thì thường thường lại sinh lợi ít. Đơn giản là vì, chỉ có theo cách thức
của họ, người thợ mới muốn làm việc và thực sự làm việc tốt. Sự đối lập đó
với những phương pháp mới không phải là ngẫu nhiên mà là thường xuyên
và nó có gốc rễ ở ngay trong đầu óc dân chúng. Chàng nghĩ nhân dân Nga
có thiên hướng sử dụng và trồng trọt những vùng đất đai mênh mông đến
nay còn hoang vắng, họ vẫn luôn bám vào tập quán cần thiết đó tới khi nào
tất cả đất đai đều đã sử dụng, và tập quán đó không hề xấu như người ta
thường nghĩ. Chàng muốn chứng minh điều đó bằng lý thuyết trong quyển
sách chàng viết và bằng thực tế trong việc sản xuất của mình.