khác; và suy cho cùng thì bác tôi đang ghi âm lại chỉ những gì mà ông nhớ
được. Hoặc là đám người bị nô dịch hỏi người dân địa phương ở thành thị
hay nông thôn để biết nơi họ đang dừng chân lại là đâu hoặc là lũ sĩ quan
hỏi. Và thường thì những câu trả lời mà họ nghe được không hề tồn tại ở
bất cứ một công trình nghiên cứu bản đồ nào. Người làng chẳng màng tới
chuyện ông thị trưởng vùng đó đã quyết định đặt lại tên làng tên xóm của
họ theo tên một vị anh hùng nào đó của cuộc cách mạng Bônsêvic.
Cũng có khi, đơn giản chỉ vì bác tôi nhận được câu trả lời là một cái tên
bị đánh vần sai hoặc là ông đoán mò, hoặc ngôi làng đó đã bị phá hủy hoàn
toàn trong chiến tranh hay bị bỏ hoang và chẳng để lại một vết tích gì.
Nhưng sau khi bỏ ra liền vài ngày lui tới nhiều lần Thư viện quốc gia Anh,
tôi có thể chắp ghép hình dung ra quãng đường của cuộc hành trình hỗn
loạn vô định hướng về phương Đông, từ Hungary sâu tới Ukraine và Nga,
dừng lại ở mút tận cùng là thị trấn Berdichev vào năm 1994. Chẳng hiểu vì
sao bác tôi chẳng đưa ra một lời giải thích nào về việc vì sao cuối cùng họ
lại dừng tại đây. Dù sao đi chăng nữa, ông cũng chả quan tâm điều tra tìm
hiểu làm gì vì quá vui mừng với chuyện được trở về nhà. Ông bác Sándor
của tôi được thôi đi lao động khổ sai và đưa trở lại Budapest.
– Thế em trai của bác có biết những gì đã xảy ra với bác trong chiến
tranh hay không? - tôi hỏi bác Sándor - Ông ấy có biết những gì mà bác
vừa mới kể cho cháu nghe không?
– Có, có chứ, dĩ nhiên là nó biết. Tất tần tật mọi thứ.
– Vậy còn điều gì đã xảy ra với mẹ của bác?
– Mẹ tôi sống sót được ở Budapest. Cứ hễ có bố ráp ở nơi này thì bà lại
luôn luôn ở một nơi khác. Ý tôi là bà ở đúng nơi cần ở. Lúc nào bà cũng
gặp may. Quả thật là ngạc nhiên! Và đây chính là điều mà tôi chưa bao giờ
hiểu tường tận ngọn nguồn, ngay cả khi bà còn sống. Bà giống như một
trong số những quả bóng trong trò chơi bắn đạn Pinball, cái trò mà mấy cô
cậu thanh thiếu niên hay chơi trong các quán bar cà phê ấy. Bà bay vèo vèo
quanh thành phố nhưng những cái lẫy của số phận luôn luôn bắt được bà
trước khi bà rơi xuống rồi đẩy bà trở lại.
