nhã vì bị cắt giảm các khoản tối thiểu phục vụ nhu cầu sống, họ chỉ mong
được chết. Cho đến ngày một người trong số họ nảy ra ý tưởng tuyệt vời:
anh ta tạo ra nhân vật đức bà.
EPJ 327 ngừng lời để vớt xác một con gián ra khỏi bát xúp, rồi tiếp tục:
- Anh ta quyết định rằng kể từ lúc đó trở đi, tất cả bọn họ sẽ sống như thể
có một đức bà đang ở bên họ, một đức bà thật sự, người mà họ sẽ cảm thấy
vô cùng hân hạnh khi được tiếp chuyện, và trước mặt người ấy, họ sẽ phải
cố gắng để không hạ thấp giá trị của mình. Cách thức tưởng tượng ấy đã
được tất cả mọi người làm theo. Dần dần, họ nhận ra mình được giải thoát:
bằng cách sống với sự hiện diện cao quý của vị đức bà tưởng tượng, họ đã
lấy lại được nhân phẩm. Trong các bữa ăn, dù thức ăn của họ chẳng hề hơn
những gì chúng ta đang có, họ vẫn bắt đầu nói trở lại, hơn thế nữa, họ còn
trao đổi, đối thoại, lắng nghe người khác một cách chăm chú. Họ cung kính
hướng về vị đức bà, kể cho người ấy nghe những điều xứng đáng với bà.
Ngay cả khi không nói gì, họ cũng quen với ý nghĩ rằng đức bà đang dõi
mắt theo họ, và quen với cả việc điều chỉnh cách hành xử sao cho cặp mắt
ấy không phải thất vọng. Bầu không khí mới đó không thoát khỏi mắt
những tên kapo. Chúng nghe người ta thì thầm về sự hiện diện của một vị
đức bà và bắt đầu điều tra. Chúng khám xét mọi ngõ ngách trong trại giam
nhưng không tìm thấy ai. Chiến thắng tinh thần ấy của các tù nhân đã giúp
họ bám trụ được đến cùng.
- Câu chuyện thật đẹp, một người trong số họ nói.
- Câu chuyện của chúng ta còn đẹp hơn, EPJ 327 trả lời. Chúng ta không
phải tạo ra nhân vật đức bà của mình: chị ấy tồn tại, chị ấy sống với chúng
ta, chúng ta có thể nhìn ngắm chị ấy, nói chuyện với chị ấy, chị ấy trả lời
chúng ta, chị ấy cứu chúng ta, và chị ấy tên là Pannonique.
- Tôi chắc chắn là một vị đức bà tưởng tượng sẽ hiệu quả hơn nhiều,
CKZ 114 thì thầm.
EPJ 327 đã quên nhắc đến khác biệt cơ bản khác so với các trại giam của
Đức quốc xã: những chiếc máy quay. Thiếu sót ấy còn mang một ý nghĩa
quan trọng: các tù nhân đã nhanh chóng thôi để ý đến sự hiện diện của
