mới có ý nghĩa. Ngay bây giờ thì không. Tôi biết sẽ có người nói rằng cách
hành xử với con người ở đây là không bình thường. Thế thì tôi xin đặt câu
hỏi này: khái niệm bình thường là gì? Cái tốt, cái xấu là gì? Đây là vấn đề
văn hóa?
- Nhưng, kapo Zdena, nhà tổ chức chương trình lên tiếng, cô có thích thú
nếu phải chịu đựng những gì các tù nhân đang chịu đựng không?
- Đúng là một câu hỏi ăn gian. Trước hết, ta không biết các tù nhân nghĩ
gì, bởi vì những người làm chương trình có hỏi họ đâu. Mà có lẽ họ chẳng
nghĩ gì cả.
- Khi chúng ta chặt một con cá còn sống, nó không kêu gì hết. Từ đó cô
có thể kết luận rằng nó không đau đớn sao, kapo Zdena?
- Câu hỏi hay đấy, tôi sẽ ghi nhận câu này, ả vừa nói vừa phá lên cười để
tìm kiếm sự đồng tình. Anh biết không, tôi nghĩ đâu phải vô cớ mà họ ngồi
tù. Ai nói gì thì nói, tôi cho rằng không phải tình cờ mà số phận này được
dành cho những kẻ yếu. Điều mà tôi nhận thấy, đó là tôi đây, tôi không phải
loại đàn bà õng ẹo, tôi thuộc về phía những kẻ mạnh. Hồi còn đi học, tôi đã
như vậy. Trong sân trường bao giờ cũng có một đám những đứa con gái ẻo
lả và những thằng con trai chải chuốt: tôi không bao giờ ở trong số bọn
chúng, tôi đứng trong đám những đứa lì lợm. Tôi á, tôi chưa bao giờ tìm
cách khiến người ta thương hại mình.
- Cô có nghĩ rằng các tù nhân tìm cách khiến người ta thương hại họ
không?
- Rõ quá đi rồi. Họ đóng loại vai cao thượng mà.
- Tốt lắm, kapo Zdena. Xin cảm ơn vì cô đã rất thành thật.
Ả rời khỏi tầm ngắm của chiếc máy quay, trong lòng cảm thấy bất ngờ
bởi chính những gì ả vừa nói. Ả không nghĩ mình lại suy nghĩ nhiều điều
đến vậy. Ả khoái chí với ấn tượng tuyệt vời mà ả sẽ tạo ra.
Báo chí tràn ngập những lời chửi rủa thái độ vô liêm sỉ quá đà của các
kapo mà đặc biệt là của ả kapo Zdena, những lời lên mặt dạy đời của ả
khiến người ta không khỏi rụng rời. Cánh viết xã luận nhắc rất nhiều đến sự
kiện trọng đại này, sự kiện mà theo đó tù nhân được đóng một thứ vai cao
