ba bốn trăm năm về trước được đào dưới đất lên. Tôi băn khoăn không biết
những đĩa xúp, vại bia, giá nến cổ mà ngày nay chúng ta trân quý ấy có chút
xíu vẻ đẹp thực chất nào không, hay chỉ là do vầng hào quang của năm
tháng lấp lánh bên ngoài khiến chúng trở nên quyến rũ trong mắt chúng ta.
Cái thứ “gốm lam cổ” mà chúng ta treo trên tường làm vật trang trí ấy vài
thế kỷ trước chỉ là đồ gia dụng hàng ngày; còn những chàng mục đồng màu
hồng và những cô chăn cừu màu vàng giờ chúng ta chuyền tay cho bạn bè
ta xem để họ trầm trồ xuýt xoa, giả vờ như họ am hiểu lắm, cũng chỉ là vật
trang trí tầm thường đặt trên lò sưởi mà một bà mẹ của thế kỷ mười tám hẳn
sẽ đưa cho đứa con nhỏ ngậm chơi khi nó khóc quấy.
Liệu trong tương lai có thế không? Phải chăng những báu vật của thời
đại này lúc nào cũng chỉ là những thứ lặt vặt rẻ tiền từ thời trước? Liệu
những chồng đĩa ăn có hoa văn hình cây liễu của chúng tôi đến năm hai
nghìn bao nhiêu đó có được xếp hàng trên bệ lò sưởi của đám cháu chắt?
Liệu những chiếc tách trắng có viền vàng và hình bông hoa vàng đẹp đẽ bên
trong (không biết thuộc loài hoa gì) mà cô giúp việc Sarah Janes của chúng
tôi đã làm sứt mẻ với thái độ vô tư nhất đời kia, có được gắn lại cẩn thận rồi
xếp ngay ngắn trên giá và chỉ bà chủ nhà mới được phép phủi bụi hay
không?
Lại còn cái con chó sứ trang trí trong phòng ngủ của căn hộ tôi đi thuê
ấy nữa chứ. Nó là một con chó trắng. Mắt xanh. Mũi đo đỏ điểm các đốm
đen. Đầu nó dựng đứng lên đầy đau khổ, và vẻ thân thiện của nó thì mấp
mé bên sự ngu đần. Chính tôi cũng chẳng mấy thích thú với nó. Nếu coi đó
là một tác phẩm nghệ thuật, tôi có thể nói nó làm tôi khó chịu. Bạn bè kém
tế nhị thì chế giễu nó, kể cả bà chủ nhà của tôi cũng chẳng yêu thích gì nó,
và bào chữa cho sự hiện diện của nó bằng lý do nó là món quà bà cô của bà
ta tặng.
Nhưng hai trăm năm sau, rất có khả năng con chó ấy sẽ được khai quật
lên từ chỗ này hay chỗ khác, thiếu chân, tai bị mẻ, sẽ được bán như đồ sứ
cổ và được đặt trong hộp kính. Và người ta sẽ chuyền nó qua tay nhau, trầm
trồ ngưỡng mộ. Họ sẽ bị choáng ngợp trước chiều sâu tuyệt vời của màu sắc
