điều gì thiêng liêng. Lúc ấy nó trở nên gần gũi và quen thuộc như ngọn cây
phi tử lúc người ta vin cành nó xuống khe mà hái quả. Nó dường như ngâm
mình trong chiếc chậu mạ vàng ở phòng con nít của chàng và sau khi đã
tắm trong lửa và vàng, nó hoá thành bài kinh ban mai hoặc buổi lễ misa ở
cái nhà thờ nhỏ mà mà chị vú em dẫn chàng tới. Ở đấy những ngôi sao trời
thở thành những ngọn đèn thờ, Chúa Trời biến thành Cha, và tất cả mọi
người đều có chức sắc tương xứng với năng lực. Nhưng điều chủ yếu là cái
thế giới có thực của người lớn và cái thành phố vây bọc chàng như một khu
rừng âm u. Hồi đó, Yuri tin vào vị Chúa của khu rừng ấy, như tin vào người
kiểm lâm, với tất cả lòng tin mù quáng của mình.
Bây giờ thì khác hẳn. Trong mười hai năm học vừa qua, ở trường phổ thông
và đại học, Yuri đã nghiên cứu thời thượng cổ và kinh bổn, các truyền
thuyết và các thi nhân, các khoa học về quá khứ và về thiên nhiên, như
người ta tìm hiểu tập ký sự gia đình hay tập gia phả. Bây giờ chàng chẳng
phải sợ gì hết, cả sự sống lẫn cái chết, mọi thứ trên đời, mọi vật hiện hữu
đều là câu chữ trong ngữ vựng của chàng. Chàng cảm thấy mình đứng
ngang hàng với vũ trụ và đã dự các giờ kinh cầu hồn cho bà Anna Ivanovna
với thái dộ khác hẳn so với hồi người ta làm lễ cầu hồn cho mẹ chàng.
Ngày ấy chàng mê muội đi vì đau đớn, chàng run rẩy cầu nguyện. Còn bây
giờ chàng coi buổi lễ này như bản thông báo trực tiếp hướng tới chàng và
liên quan trực tiếp đến chàng. Chàng lắng nghe bài kinh và đòi nó phải có ý
nghĩa rõ ràng, như người ta đòi hỏi điều đó ở mọi việc làm bất kỳ. Và
không hề có chút sùng đạo nào trong cảm giác kế thừa của chàng đối với
những sức mạnh tối cao của trời và đất những sức mạnh mà chàng từng
nghiêng mình kính cẩn trước chúng như trước các bậc tiền bối vĩ đại của
chàng.
16.
"Lạy Chúa chí thánh lạy Chúa quyền phép, lạy Chúa là Đấng bất diệt, xin
hãy thương lấy chúng con". Cái gì vậy?
Chàng đang ở đâu thế này? Lễ đưa tang. Người ta đang cử hành lễ đưa
tang. Tỉnh dậy đi thôi. Lúc hơn năm giờ sáng, chàng đã nằm vật xuống cái
đi-văng này, quần áo vẫn để nguyên. Chắc là chàng lên cơn sốt. Mọi người