ngây thơ của họ. Nàng ưa sống với ruộng đất, với những người dân chất
phác.
Trái lại, Pasa, con một người thợ hoả xa Moskva, thì lại nhớ cảnh sống
thành thị một cách ghê gớm. Thái độ của chàng đối với người dân Yuratin
nghiêm khắc, khác hẳn thái độ của vợ. Chàng khó chịu trước sự thô thiển
và dốt nát của họ.
Bây giờ mới thấy rõ chàng có cái khả năng hiếm có là thu thập và ghi nhớ
những kiến thức trong sách báo, dù chỉ đọc lướt qua. Trước đây, chàng đã
đọc rất nhiều, một phần cũng nhờ Lara trợ giúp. Nhưng mấy năm sống ẩn
dật ở tỉnh lẻ, chàng đọc nhiều và mở rộng tầm hiểu biết tới mức chàng cảm
thấy ngay cả Lara cũng có vẻ thiếu kiến thức. Chàng cao hơn các bạn đồng
nghiệp hẳn một cái đầu và phàn nàn rằng chàng thấy nặng nề khó thở khi ở
bên họ. Trong thời kỳ chiến tranh này, lòng ái quốc tầm thường, hơi mù
quáng và thịnh hành ở họ không phù hợp với những hình thức phức tạp hơn
của lòng ái quốc hiện có ở chàng.
Pasa dù đã nghiên cứu thời cổ đại và hiện giờ chàng dạy tiếng La tinh, cùng
môn cổ sử ở trường trung học. Nhưng thiên hướng bẩm sinh về toán học,
vật lý và các khoa học chính xác bỗng dưng bừng dậy trong lòng chàng.
Bằng con đường tự học, chàng đã nắm vững chương trình đại học về các
môn đó.
Chàng mơ ước khi gặp dịp sẽ thi lấy văn bằng mới trước một hội đồng thi ở
địa phương, chuyển sang dạy môn toán và đưa gia đình lên sống ở
Petersburg. Những đêm thức khuya miệt mài học tập đã làm cho sức khỏe
của Pasa sa sút. Chàng bắt đầu bị mất ngủ.
Quan hệ của Pasa với vợ rất tốt, nhưng cũng rất không đơn giản. Lara chiều
chuộng, săn sóc chồng rất chu đáo, còn chàng thì không hề mở miệng chê
trách nàng. Chàng sợ rằng một lời chỉ trích nhỏ cũng có thể bị nàng hiểu
lầm là lời trách móc kín đáo, chẳng hạn nàng có thể nghĩ, chàng thuộc giai
cấp bình dân, còn nàng xuất thân từ một gia đình thượng lưu, hoặc trước
khi lấy chàng, nàng đã thuộc về người khác. Vì sợ nàng nghi ngờ chàng có
ý nghĩ xúc phạm, sai trái nào đó về nàng, nên cuộc sống giữa hai vợ chồng
cớ một cái gì giả tạo. Người này cố đối xử cao thượng hơn người kia,