nhưng cũng vì lẽ đó mà họ chỉ làm cho mọi chuyện trở nên rắc rối thêm.
Hôm đó, vợ chồng Pasa có khách: mấy giáo viên cùng trường với Pasa, bà
giám đốc trường của Lara, một pháp quan của toà án hoà giải, - Pasa cũng
đã có lần ngồi ghế pháp quan ở toà án ấy, - và mấy vị khác. Dưới mắt Pasa,
tất cả bọn họ đều là những kẻ ngu xuẩn. Chàng lấy làm lạ, thấy Lara tử tế
nhã nhặn với hết thảy bọn họ, chàng không thể tin rằng trong số đó lại có ai
khiến nàng thành thực ưa thích.
Khi khách khứa đã ra về, Lara mở hết các cửa một lúc lâu cho thoáng khí,
quét dọn nhà cửa, rồi xuông bếp rửa chén đĩa với Marphutka. Sau khi tin
chắc rằng bé Katenka đã được đắp chăn cẩn thận và Pasa đã ngủ, nàng mới
nhanh nhẹn cởi áo, tắt đèn và lên giường nằm cạnh chồng, tự nhiên như
một đứa trẻ được nằm bên mẹ.
Nhưng Pasa chỉ giả vờ ngủ. Những ngày gần đây chàng bị bệnh mất ngủ.
Biết còn phải nằm trằn trọc ba, bốn giờ nữa mới chợp mắt được và để trốn
mùi thuốc lá do khách khứa để lại, chàng rón rén trở đậy, đội mũ, mặc áo
lông, và bước ra đường.
Đêm thu, trời quang và rét buốt. Lớp băng mỏng vỡ vụn, kêu lạo xạo dưới
chân chàng. Bầu trời sao toả xuống trái đất tối den và những dám bùn dóng
băng cứng ngắc một thứ ánh sáng xanh lơ lập lòe như ngọn lửa đốt cồn.
Nhà Pasa ở khu vực đối diện với bến tàu. Đó là ngôi nhà cuối phố, tiếp đó
là cánh đồng, có đường xe lửa chạy qua. Gần đường sắt, chỗ đường cái cắt
ngang đường xe lửa, có một trạm gác.
Pasa ngồi xuống chiếc thuyền úp ở sân, nhìn lên trời sao. Những ý nghĩ
chứa chất trong lòng mấy năm qua bây giờ trỗi dậy mãnh liệt đến mức đáng
ngại. Chàng thấy sớm muộn cũng phải nghĩ cho đến cùng, và tốt nhất là
làm việc đó ngay hôm nay.
Không thể káo dài tình trạng này được, - chàng nghĩ bụng. - Đáng lẽ đã có
thể thấy trước chuyện này, nhưng chàng tỉnh ra hơi muộn. Ai bảo nàng cứ
để chàng ngắm nàng bằng con mắt của một đứa trẻ và tại sao nàng lại cứ
uốn nắn chàng theo ý nàng muốn? Sao chàng không đủ khôn ngoan mà xa
nàng, khi chính nàng từng tha thiết yêu cầu như vậy, vào mùa đông trước
khi cưới? Lẽ nào chàng không hiểu rằng nàng yêu không phải chàng, mà là