một cõi bờ xa xôi. Quanh ta là một khu vườn vắng vẻ. Những chú quạ đậu
trên những cành thông rủ, làm cho các mảng tuyết đọng ở đó rơi xuống lả
tả . Tiếng quạ kêu quang quác nghe như tiếng cành cây khô gãy . Từ ngôi
nhà mới xây ở bên kia con đường xuyên rừng, những con chó nòi chạy
ngang qua đường. Trong ngôi nhà ấy đã lên đèn. Bóng tối buông xuống.
Đột nhiên tất cả những thứ ấy tan thành mây khói. Họ lâm cảnh nghèo
túng.
4.
Mùa hè năm một ngàn chín trăm lẻ ba, hai cậu cháu Yuri đáp chiếc xe song
mã đến Dublianka, trang trại của Kologrivov một vị mạnh thường quân,
chủ nhà máy sợi. Họ đến đây thăm giáo sư Ivan Ivanovich Voskoboinikov,
người chủ trương truyền bá những kiến thức hữu ích cho quần chúng.
Con đường chạy qua các cánh đồng. Đúng là ngày lễ Đức Trinh nữ thành
Cadan(1), đúng giữa mùa gặt. Có lẽ lúc này đang giờ ăn trưa hoặc là vì
ngày lễ, nên không một bóng người ở ngoài đồng. Ánh nắng thiêu đốt
những dải ruộng đang gặt dở trông như những cái gáy cạo nửa chừng của tù
nhân. Các bầy chim bay lượn trên cánh đồng. Những bông lúa mạch nặng
trĩu xếp thành hàng dài thẳng tắp giữa cảnh trời hoàn toàn lặng gió hoặc nổi
cao lên giữa thân cây, lúa ở xa hai bên dường, nếu nhìn kỹ ta tưởng đấy là
những bóng người đang chuyển dịch, tựa hồ các nhân viên đạc điền vừa đi
ven đường chân trời vừa ghi chép điều gì.
Cha Nicolai hỏi chuyện bác Pavel, người gác cửa kiêm lao công cho nhà
xuất bản. Bác ngồi nghiêng trên ghế xà ích, lưng khom khom, hai chân bắt
chéo để tỏ ý bác không phải là người đánh xe thực thụ và, nếu có điều
khiển xe, thì cái đó chẳng phải là nghề của bác..
- Này bác, những thửa ruộng kia là của điền chủ hay của dân cày?
- Của điền chủ, - bác Pavel trả lời và châm thuốc - Còn những thửa ruộng
bên này, - bác ngừng lại, đốt cho xong điếu thuốc và rít một hơi dài rồi mới
đưa ngọn roi chỉ về phía khác, - còn những thửa bên này mới là của chúng
tôi. Ơ hay, chúng mày ngủ à? - chốc chốc bác lại mắng cặp ngựa: bác cứ
luôn luôn liếc nhìn đuôi và mông của chúng y hệt người tài xế xe lửa để
