BÁC SĨ ZHIVAGO - Trang 497

thì em tin rằng chiến tranh là thủ phạm gây ra mọi chuyện, mọi nỗi bất
hạnh cho thế hệ chúng ta suốt từ đó đến nay. Em nhớ rõ thời thơ ấu. Em
vẫn được thấy cái giai đoạn mà những khái niệm của thuở thanh bình trước
đó còn được coi trọng. Tiếng gọi của lương tâm được coi là điều tự nhiên
và cần thiết. Cái chết của một người do kẻ khác gây ra là chuyện hiếm, là
hiện tượng bất thường. Người ta cho rằng sự chém giết chỉ xẩy ra trong các
vở bi kịch, các cuốn tiểu thuyết viết về các thám tử và đăng trên nhật báo,
chứ không có trong đời sống thường ngày.
Thế rồi đột nhiên có bước nhảy vọt từ nhịp sống thanh bình, đều đều và vô
tội ấy vào trong máu cùng những tiếng rên xiết, vào sự điên cuồng và man
dại đồng loạt của trò sát nhân cứ diễn ra hàng ngày, hàng giờ được hợp
pháp hoá và được khen ngợi.
Điều đó bao giờ cũng để lại hậu quả, hẳn thế. Chắc anh nhớ rõ hơn em, mọi
sự lập tức bị huỷ hoại như thế nào. Sự lưu thông của xe lửa, sự tiếp tế thực
phẩm cho các đô thị, các nềp tảng của nếp sống gia đình, các nguyên tắc
luân lý của ý thức.
- Em nói tiếp đi. Anh biết em sắp nói gì rồi. Em phân tích mọi chuyện rất
tài tình? Nghe em nói rất thú vị!
- Bấy giờ sự dối trá tràn vào đất Nga. Tai họa chủ yếu, nguồn gốc của cái ác
sau này là sự mất tin tưởng vào giá trị của ý kiến cá nhân. Người ta ngỡ
rằng đã qua rồi cái thời tuân theo tiếng gọi của linh cảm đạo đức, rằng ngày
nay phải nói theo mọi người, phải sống theo những quan niệm của kẻ khác
được áp đặt cho hết thảy mọi người. Lời lẽ văn hoa, thoạt tiên của nền quân
chủ, sau đó của cách mạng, bắt đầu lên ngôi.
Sự lầm lạc ấy của xã hội mang tính chất rộng khắp, dễ lây lan. Mọi thứ đều
rơi vào ảnh hưởng của nó. Gia đình em cũng không thoát nổi. Có một cái gì
bắt đầu bị lung lay trong nhà. Thay vì sự sống động hồn nhiên hằng ngự trị
trong gia đình em, một phần cái lối nói hoa mỹ ngu ngốc kia đã len vào các
buổi chuyện trò trong nhà, một thứ nhất thiết phải làm bộ thông minh, nhất
thiết phải bàn luận về các đề tài toàn cầu. Lẽ nào một người vô cùng tinh tế
và khắt khe với bản thân như Pasa, vốn biết phân biệt thật giả một cách
chính xác, lại có thể không nhận thấy cái sự giả dối đã len lỏi vào gia đình