Vôlôkhôp cho dọn bữa ăn. Ăn xong họp toàn trại, có khá đông trại viên
Kujiajê đến dự. Makarenkô nói chuyện và không đượC chúng chú ý lắng
nghe. Kutlaty động viên chúng cũng không có hiệu quả gì. Makarenkô chán
nản, nhưng Zađôrôp, vẫn lạc quan, khuyến khích ông.
4. “Trôi chảy cả”.
Các học viên trung học làm công việc thống kê, trong khi Makarenkô cùng
Gơkôpxki đi thăm các buồng để tìm hiểu trại viên Kujiajê. Thành phần của
chúng. Hình ảnh đứa trẻ vô thừa nhận trong văn chương và trong óc các nhà
trí thức trưởng giả. Bác bỏ cái thuyết sai ngoa và lãng mạn về những trẻ lưu
manh, vô chính phủ. Kết quả đã đạt được của sự giáo dục xã hội đối với
chúng. Tình hình thực tế ở các trại nhi đồng và tâm lý các trẻ nuôi ở những
trại ấy. Phân loại những trẻ vô thừa nhận. Ba nhóm, theo lối phân loại của
công xã Dzecjinxki. Các trại viên Kujiajê đa số là loại “hạng ba” mà lý lịch
đã trải qua nhiều trại, do những biện pháp cải tổ của Ủy ban nhân dân Giáo
đục. Tâm lý chúng; những sự sai lầm và mâu thuẫn trong việc giáo dục
chúng tư trước đến nay.
Nhóm những đứa “đầu sỏ”, do Kôrôtkôp cầm đầu. Vichia Gorkôpxki kể
chuyện rằng Khôvrak, Pêretz, Tsurilô, Pôtnebexny đều ăn cắp nhiều ở trại.
Chúng tổ chức những “cún săn” đi ăn cắp hoặc ăn xin về cho chúng ăn chơi
trác táng.
Nhóm thứ hai có độ ba chục đứa trẻ như Zaïtsenkô và Malikôp: chúng ủng
hộ trại Gorki.
Nhóm “những nhà nông học”, theo lời Vania Zaïtsenkô giới thiệu. Chúng kể
chuyện người được Khalabuđa ủy quyền và viên giám đốc cũ của trại đã
hứa hẹn với chúng như thế nào để chúng cày ruộng và gieo lúa hắc mạch.
Makarenkô giải thích cho chúng hiểu mọi lẽ, nhưng Xvatkô cho là ông
muốn lừa gạt chúng.
Jôra Vonkôp điểm duyệt những trại viên Kưiajê được bầu làm đội trưởng:
Pêtrenkô và Khôvrak (Xpiriđôn) cũng được bầu, nhưng chúng không thích
