[78]
[79]
Xem chú thích trang 265 tập II
[80]
[81]
Theo tục lễ cũ ở nước Nga, đến lễ Phục sinh nhà nào cũng làm những bánh bột mì ngọt
hình trụ, đêm trước lễ lấy vải bọc những bánh đó đem tới nhà thờ, để linh mục làm lễ cầu phúc cho
rồi mới ăn. (Chú thích của Hứa Lỗi Nhiên).
[82]
Xem chú thích trang 306, quyển 1.
[83]
[84]
Là nói dựa vào dự chủ động của các trại viên, tự quản một cách ngầm kín. (chú thích của
Hứa Lỗi Nhiên).
[85]
"Những người bạn của nhi đồng" là một đoàn thể của các nhân sĩ xã hội Liên-xồ tự
nguyện kết hợp, giúp súc các bộ môn của ủy ban nhân dân Giáo dục bảo hộ các trẻ vị thành niên về
các mặt xã hội và pháp luật (Chú thích của H.L.N).
[86]
Một câu của Hamlet, trong bi kịch Hamlet của Sêcxpia, nói với Laơctơ, anh ruột của
Ôphêlia, về tình yêu của chàng đối với nàng.
[87]
Xem chương 10, trang 236: “Các nhà tư tưởng sư phạm tin tưởng sâu sắc rằng tiền bạc do
ma quỷ đưa tới …”
[88]
Bản báo cáo của Makarenkô làm vào ngày 14-3-1928 ở hội nghị tổ giáo dục xã hội của sở
Nghiên cứu giáo dục Ukren. ( Chú thích của H. L. N )
