sinh tồn) lại còn cố tình để cho các quốc gia có sinh suất thấp lâu lâu đều
đều bị chinh phạt bởi các tập thể khỏe mạnh và sinh sản nhiều hơn. Dưới
thời César, dân xứ Gaule chống lại được với dân Đức nhờ các đạo quân La
Mã, và ngày nay [Pháp] chống lại được Đức nhờ các đạo quân Anh, Mĩ.
Khi La Mã suy tàn, dân Franc từ Đức kéo sang và biến xứ Gaule thành
nước Pháp. Giả sử Anh và Mĩ lại suy tàn (như La Mã) thì nước Pháp với
dân số gần như không thay đổi trong suốt thể kỉ XIX, có thể lại bị chinh
phục.
Nếu loài người trở nên đông quá không kiếm đủ thức ăn thì Tạo hóa có
ba cách để lập lại thế quân bình: nạn đói, bệnh dịch và chiến tranh. Trong
tác phẩm nổi danh Luận về Dân số (1798) Thomas Malthus cho rằng nếu
không có những sự kiềm chế định kì đó thì sinh suất sẽ cao hơn tử suất đến
nỗi số miệng ăn gia tăng sẽ lấn át cả số gia tăng thực phẩm. Tuy là một nhà
tu và một người có thiện ý, nhưng Malthus cho rằng cấp phát tiền và phẩm
vật cứu trợ cho người nghèo là khuyến khích họ sinh đẻ bừa bãi, và do đó,
làm cho vấn đề thêm trầm trọng. Trong lần xuất bản thứ nhì (1803) ông còn
khuyên nên tiết chế giao hợp trừ khi muốn sinh sản, nhưng ông lại không
chấp nhận các phương pháp kiểm soát sinh đẻ khác. Biết rằng lời khuyên
thánh đức này khó được chấp nhận, nên ông tiên đoán là sự quân bình giữa
số miệng ăn và số thức ăn trong tương lai sẽ được duy trì bằng nạn đói,
bệnh dịch và chiến tranh như đã từng xảy ra trong quá khứ.
Những tiến bộ về kĩ thuật canh tác và cách ngừa thai trong thể kỉ XIX có
vẻ đã bác bỏ lập luận của Malthus: tại Anh, Hoa Kì, Đức và Pháp, số cung
thực phẩm đã theo kịp đà sinh sản, và mức sinh hoạt cao đã trì hoãn tuổi
thành hôn, giảm số con trong gia đình. Có thêm người ăn thì cũng có thêm
người sản xuất: những bàn tay mới đã khai thác đất nước để có thêm thực
phẩm. Mới đây, Gia Nã Đại và Hoa Kì đã xuất cảng hằng triệu giạ lúa mì
mà trong nước lại không bị nạn đói và bệnh dịch. Đó là câu trả lời Malthus
sống động nhất. Nếu áp dụng kiến thức canh tác hiện nay khắp mọi nơi thì
trái đất có thể nuôi sống một dân số đông gấp đôi số hiện tại.
