đến tình trạng “đâu đó dứt đao binh.” Thế mà ý tưởng hướng dẫn việc trị
nước như thế có dáng Đạo Giáo (đã từng làm nền cho sự chuyển tiếp của
Phật Giáo vào Trung Hoa) lại rất gần với quan niệm Ấn về vai trò của vị
“chủ tể thế giới” chủ trương không cần sử dụng quyền lực, chỉ cần nêu giá
trị đạo đức, tinh thần để đem lại giải thoát cho dân chúng dưới quyền. Dấu
vết Ấn ấy hẳn không phải đến từ phương Bắc mà là qua các nước phương
Nam rồi dừng lại ở Hoa Lư, đánh dấu thêm sự phức tạp – và chông chênh,
của tổ chức quyền bính nơi này.
Chiến tranh thắng Tống đã đem thêm uy quyền Hoa Lư trên vùng
đất phía bắc. Lê Hoàn do đó chia đất cho các người con trai vừa như ông
cha chia ruộng nhà vừa như ông vua phân phong đất đai cai trị. Ông đã cày
mở mùa trên các khoảnh ruộng trong vùng trung châu. Trong 13 người con
(có một “con nuôi”) thì 7 người đã trấn nhậm phía bắc, 3 người con lớn ở
lại kinh đô, người cuối chỉ lộ diện ở đời sau. Có thể do sự phân phong ở
phía bắc này mà Lê Hoàn còn tạo thêm mối liên hệ hôn nhân với tập đoàn
Thái phía tây bắc để có bà hoàng hậu Trịnh Quốc – Trịnh là từ âm “chiềng”
Thái chỉ khu vực trung tâm của một Mường. Năm 1000, có trận đánh “giặc
ở châu Phong là Trịnh Hàng… Hàng chạy vào vùng Tản Viên.” Tất nhiên
trước đó tình hình vẫn không là yên hẳn: năm 997, Lê Hoàn còn cầm quân
đánh vùng Đỗ Động hẳn vì con cháu sứ quân cũ nổi dậy. Năm trước lại có
chuyện tiến đánh các vùng biên giới, xúi giục thủ lĩnh các nơi này quậy phá
Tống.
Sự hung hăng của Lê và sự rụt rè e ngại chiến tranh của Tống đã
đem lại những thuận lợi về phía Lê. Sứ thần hai bên qua lại: Lí Giác (986,
987), lần đầu hoà hoãn là để giải quyết cuộc chiến 981; sứ bộ Tống Cảo
năm 990 để lại một ghi chép quý giá về chính bản thân (kể cả tướng mạo)
vua, về triều đình Hoa Lư và dân chúng, về sinh hoạt đương thời, còn lại
đến ngày nay một ít qua Lê Tắc (An Nam chí lược)
nhưng đầy đủ hơn trong
Văn hiến thông khảo
(thế kỉ XIII) của Mã Đoan Lâm. Giao thương mở
rộng khiến cho tiền Thiên phúc trấn bảo có chữ “lê” đổ nhiều trên vùng
biên giới làm ngạc nhiên những nhà sưu tập.
