với danh xưng bỗng dưng như trước mà có ghi kèm việc phong “làm viên
ngoại lang” (1129, 1137).
Dõi theo cách sử dụng và tiến trình làm quan, có vẻ họ là những
người gốc Đại La cũ hay cũng vì là ở Đại La mà có liên hệ giao thiệp, buôn
bán với vùng Nam Trung Hoa như lời vua quan Tống xác nhận có thân
thuộc đất Mân (Phúc Kiến) giúp nhà Lí rất nhiều. Có một Tiến sĩ Từ Bá
Tường của Tống, xúi Lí đánh Tống thì chuyện có nho gia khoa bảng Trung
Quốc làm quan Lí không phải là điều lạ. Với hai nguồn gốc này, ta mới
hiểu tại sao xảy ra tình hình trong chuyến hai viên ngoại lang đi sứ Tống
đầu tiên (1011), một người đã trốn ở lại, không được và bị sai đánh chết.
Rõ là người này coi việc đi sứ chỉ là bất đắc dĩ, hay chỉ coi đó là một cơ hội
để “vượt biên” về quê, không ngờ nước lớn nhút nhát đang lo ở biên giới
phía bắc không muốn mất lòng phương Nam nên trả lại sứ trốn. Người thứ
hai, Lí Nhân Nghĩa, hoặc có tâm thành hơn, hoặc thấy gương đó nên cố
công cùng sức phục vụ, đem nghĩa lí kinh sử làu thông giúp Thái tử Phật
Mã có tự tín để lên ngôi, rồi khi vua đi dẹp loạn (1028) lại được giao quyền
giữ kinh đô, công việc thường thấy về sau là trao cho người sẽ kế nghiệp.
Vì thành phần xuất thân xa rời ruộng đất như thế cho nên ta hiểu tại sao Lí
Thánh Tông khi bổ hai viên ngoại lang làm kẻ coi việc kiện tụng ở vùng
kinh đô (phủ Đô hộ) đã “cấp bổng” bằng tiền, gạo, cá muối, gọi là để “nuôi
đức liêm khiết cho họ” trong khi Lí không hề phải trả lương cho quan chức
khác.
Thái Tông sắp xếp một hình thức quản trị mở rộng không chỉ có võ
quan mà còn có văn quan, ban bố Hình thư, giữ được một chừng mực kỉ
cương xã hội khả quan hơn trước. Tuy nhiên nhìn chung thì cốt lõi quyền
lực là nằm trong gia tộc Lí tỏa ra trên phần đất họ vươn được cánh tay
quyền lực đến nơi. Lê Tắc cho thấy cùng một danh vị mà người hầu cận
được gán thêm một chữ “nội”, người ở-nhà-trong. Và người điều hành việc
nước thực sự với chức Hành khiển là một hoạn quan, nghĩa là nhận lệnh từ
bên trong cung đình. Rồi quan niệm quân quyền, vương thổ vay mượn giúp
Lí tạo dáng vẻ hào nhoáng khiến quan chức bên ngoài cũng mang một thứ
